To był początek tzw. kultury kumulatywnej - masowego gromadzenia, przechowywania i przekazywania wiedzy - piszą uczeni w tygodniku "PNAS". Co takiego wtedy się wydarzyło, że ludzie tak wyraźnie odróżnili się od innych zwierząt?

Dzisiaj nie ma wątpliwości, że także inne zwierzęta dysponują kulturą. A więc przekazują sobie wiedzę przydatną w walce o przetrwanie nie na drodze biologicznej – zmian w DNA czy epigenetycznych – ale ucząc się od innych osobników.

Nie trzeba przy tym koniecznie sięgać do wiedzy o naszych najbliższych kuzynach w królestwie zwierząt – szympansach – wystarczy popatrzeć na ewolucyjnie odleglejsze od nas ptaki czy pszczoły.

Biolodzy podkreślają, że to, co odróżnia nas od innych zwierząt, ma charakter nie tyle jakościowy, co ilościowy. Jesteśmy inteligentniejsi, lepiej współpracujemy (jednocześnie konkurując), skuteczniej przekazujemy sobie kulturowe nowinki, jesteśmy bardzo elastycznym gatunkiem, który potrafi nie tylko dotrzeć do przestrzeni kosmicznej, ale nawet tam przez chwilę przetrwać.

icon/Bell Czytaj ten tekst i setki innych dzięki prenumeracie
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich. 
 
Sebastian Ogórek poleca
Podobne artykuły
Więcej
    Komentarze
    Nie wszyscy. Ludzie z konfederacji i PiS jeszcze nie.
    @lukasz1972bialy
    Homo PiSi to etap przejściowy z przyklęku w wyprost.
    już oceniałe(a)ś
    13
    2
    @lukasz1972bialy
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    @lukasz1972bialy
    "Ludzka kultura rozbłysła 600 tys. lat temu" i wciągu ostatnich kilkuset zagrała środowisko w którym żyje
    już oceniałe(a)ś
    0
    5
    @lukasz1972bialy
    A nawet przeciwnie.
    Zdziczenie narastajaco.
    już oceniałe(a)ś
    2
    0
    @dziubdziusie
    To rasizm nie-kolego JP
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Jeśli 600 tys. lat temu to pierwszym "rozmownym" byłby heidelberczyk, prawdopodobny (?) przodek sapiensów. neandertalczyków i denisowian.
    A więc rozwój przez kumulację, gromadzenie i przekazywanie wiedzy kolejnym pokoleniom:
    mowa (tradycja ustna), pismo, druk, Internet. Co następne?
    @DonDiaz
    jeśli homo sapiens przybył z Afryki, neandertal zamieszkiwał Europę, a denis Azję to raczej nie mieli wspólnego przodka. Człowiek wyewoluował w kilku miejscach jednocześnie, przetrwał najcwańszy z nich czyli sapiens, pozostali wyginęli gdyż w tamtych czasach ziemia miała zdolność wyżywienia tylko bardzo małej populacji, gdy archeomigranci najechali Europę miejscowi musieli im odstępować coraz więcej miejsca aż sami wyginęli.
    już oceniałe(a)ś
    3
    14
    @poziomka
    Heidelberczyk zamieszkiwał Afrykę i Europę (poziom morza opadał w czasie glacjałów i można się było przedostać choćby przez Gibraltar czy Bl. Wsch., a Sahara wielokrotnie zamieniała się w sawannę).
    Dwie populacje ewoluowały oddzielnie i prawdopodobnie jedna dała H.sapiens w Afryce 300 tys. lat temu, a druga przodka H. neandertal./dinisovian w Europie/ Bl. Wsch.
    Ten drugi podzielił się na denisowian (Azja) i neandertalczyków (Eurazja) jeszcze później (te podziały i tak są arbitralne skoro wielokrotnie się krzyżowali).
    Część H. sapiens (już ukształtowany) jakieś 60-70 tys. lat temu zaczęła migrować z Afryki ze znanym skutkiem.
    już oceniałe(a)ś
    11
    0
    @poziomka "Człowiek wyewoluował w kilku miejscach jednocześnie"
    Badania genetyczne temu przeczą.
    Już Chińczycy próbowali dowieść swojego pochodzenia niezależnie, bezpośrednio od H. erectus. Wraz z rozwojem genetyki ich teorie poszły do kosza.
    już oceniałe(a)ś
    14
    0
    @DonDiaz

    Typy społeczeństw można klasyfikować na podstawie dominujących sposobów utrzymania i organizacji społecznej:

    - Społeczeństwa zbieracko-łowieckie (łowiecko-zbierackie)

    - Społeczeństwa pasterskie

    - Społeczeństwa rolnicze (agrarne)

    - Społeczeństwa przemysłowe (technologiczne)
    Oparte na produkcji towarów w fabrykach, mechanizacja rolnictwa.
    Urbanizacja, rozwój miast.
    Złożone struktury społeczne, rozwój klasy średniej i robotniczej.

    - Społeczeństwa postindustrialne czyli informatyzacja/wiedza

    - Społeczeństwa nadzoru (informatyzacja)

    - Społeczeństwa (totalnej) kontroli, jak widzimy np. w Chinach

    Pytanie jaki typ społeczeństwa bedzie nastepny? Trudno powiedziec, bo nie wiemy jakie wynalazki i jakie techologie beda popychaly postęp w jakim kierunku.
    już oceniałe(a)ś
    1
    0
    @jankowiak
    Kolejne typy społeczeństwa to jedynie efekt, rezultat wcześniejszych zmian, a nie ich przyczyna.
    Przyczyną były przełomy, które multiplikowały zarówno prędkość wymiany, jak i gromadzenia i dalszego przekazywania informacji (wiedzy). Tylko dzięki temu, bazując na wcześniejszych dokonaniach możliwa jest budowa gmachu wiedzy poprzez dokładanie kolejnych "cegieł".
    Mowa artykułowana czyni to lepiej niż naśladownictwo (jak u niektórych zwierząt), pismo lepiej od tradycji ustnej, druk jeszcze lepiej bo czyni to na masową skalę (wcześniej dostęp mieli nieliczni), a cyfryzacja i globalna sieć jeszcze przyspiesza wymianę informacji (w tym również naukowej).
    To właśnie było (i jest) fundamentalną przyczyną (przyspieszającego) rozwoju.
    Bez tego każde kolejne pokolenie zaczynało by od początku, a jedyny rozwój opierałby się na dalszej ewolucji. Czyli niewiarygodnie wolno.
    A co będzie (i czy w ogóle) następnym fundamentalnym przełomem? Nie wiemy :-)
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @DonDiaz
    Teraz nastala era mediow spolecznosciowych:facebook i tiktok i to najprawdopodobnie zakonczy ere rozwoju. Do wladzy powoli dochodza dyktatorzy: Francja, nie bawem pewnie Trump w USA no i wracamy do sredniowiecza.
    już oceniałe(a)ś
    0
    0
    Dowodem na deewolucję, jest elektorat prawicowy.

    Januszu, ty też, jako skamielina permska
    @raz1dwa2trzy3
    To nie tak. Rozwój i cywilizacja były możliwe dzięki dwóm elementom wspomnianym w artykule: rywalizacji i współpracy. Lewica stawia głównie na współpracę. Prawica stawia głónie na rywalizację. A prawdziwy rozwój wymaga obydwu tych elementów, jak nalepszej równowagi pomiędzy nimi.
    już oceniałe(a)ś
    6
    1
    @szymonboliwar
    w jaki sposób 500+ które dało władzę pisowi jest przejawem rywalizacji? W żadnym, a pis to nie prawica a populprawica.
    już oceniałe(a)ś
    7
    0
    @poziomka
    PiS jest prawicą głównie obyczajową. Co do ekonomicznej strony, nie jestem do końca pewien. Albo jest ekonomicznie lewicowy, albo uznaje, że cel uświęce środki - zatem 500+ nie jako cel, tylko jako tymczasowy środek, żeby utrzymać się przy władzy. Na pewno 800+ jest takim tymczasowym środkiem dla KO, bo KO to ekonomiczna prawica bez dwóch zdań. Ale taką najprawdziwszą ekonomiczną prawicą jest Konfa.
    już oceniałe(a)ś
    1
    3
    Czy to cały artykuł, czy tylko zajawka? Bo w końcu nie dostaliśmy żadnej odpowiedzi na pytanie, co takiego wydarzyło się 600000 lat temu, ani na czym miałyby polegać rewolucyjne skutki tego wydarzenia. A jeśli to, co odróżnia nas od zwierząt ma tylko charakter ilościowy a nie jakościowy, jak twierdzi autor, to czy można w ogóle wyznaczyć granicę, za którą zaczyna się człowieczeństwo (bez przywołania prawa przechodzenia zmian ilościowych w jakościowe)?
    @jes
    Dokładnie 17-go listopada -599999 roku.
    już oceniałe(a)ś
    1
    2
    Niestety nie wszyscy. Wystarczy spojrzeć na Putina, Ziobrę, Dudę, Pawłowicz, kaczora i tej całej plejady Kabinetu osobliwości…
    już oceniałe(a)ś
    17
    1
    Spora grupa Amerykanów uważa, że świat istnieje dopiero od 6,000 lat
    @anybodyelse
    Oni akurat duzo ucza sie.
    Ale co tam Amerykanie kiedy pod nosem mamy mamroty,ktorym wysaje sie,ze sa ludzmi od 8 lat.
    już oceniałe(a)ś
    6
    1
    @anybodyelse
    U nas takich też jest dużo...
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @anybodyelse
    Również spora grupa Amerykanów (o ile nie największa) dostała najwięcej nagród Nobla w dziedzinach nauk ścisłych ;-)
    już oceniałe(a)ś
    5
    0
    Większość innowacji prowadzących do gwałtownego rozwoju dzieje się w sytuacjach kryzysowych. W czasach nam współczesnych obserwowaliśmy to w czasach II wojny światowej i po niej. Ale wtedy, a dokładniej 640 tyś lat temu, doszło do wybuchu superwulkanu Yellowstone - to może być wytłumaczeniem.
    @Pepeteria

    Podboje kosmosu to byl etap ekspresowego przyspieszenia rozwoju cywilizacji.
    już oceniałe(a)ś
    6
    0
    Praca u podstaw: "... oparli swoją tezę o przegląd kamiennych narzędzi..." Powinno być "oprzeć na" rzeczy niematerialnej, np. na przeglądzie. Tylko w przypadku rzeczy materialnej można "oprzeć o", jeśli kształt tej rzeczy pozwala, np. o ścianę.
    I wracam do czytania.
    @Szafirowlosa
    Lubię artykuły Ulanowskiego, ten za słowa "... człowieka rozumnego, czyli gatunku, do którego wciąż należymy..." pokochałam. Dziękuję :)
    już oceniałe(a)ś
    4
    0
    @Szafirowlosa "... człowieka rozumnego..."
    Tak się sami nazwaliśmy, ale to jedynie (brawurowa :-) hipoteza, która nadal czeka na empiryczne potwierdzenie :-D
    już oceniałe(a)ś
    3
    0