Odwaga korpokoczkodana

Można sobie zadać pytanie, czy one działając, kierują się odwagą, czy też instynktem, ale i my mamy dzisiaj skłonność do odwoływania się

do instynktów - pracownikom korporacji powtarza się: "Musisz być wojownikiem, a nie zbieraczem", a te pierwotne reakcje tak naprawdę

polegają głównie na radzeniu sobie ze strachem.

Czyli?

- Rządzi tu zasada: "Walcz lub uciekaj". To podstawowy wzorzec zachowania w sytuacji niepewności, strachu czy lęku. Strach będzie najczęściej wywoływał u ludzi dwie skrajne reakcje. Będą tacy, którzy podejmą wtedy heroiczne działania, i ci, którzy wycofają się i uciekną, a my nazwiemy

ich tchórzami.

Trochę to smutne, że tak gloryfikowana przez kulturę odwaga jest tylko reakcją na strach.

- Spokojnie. Na razie mówimy o tej najbardziej wierzchniej płaszczyźnie, na której ujawnia się odwaga. To nie jest jedyne spojrzenie,

a co więcej - jest bardzo anachroniczne i uproszczone. Chociaż ten typ myślenia wciąż przejawia bardzo wiele osób. Niedawno w związku

z wydarzeniami na Ukrainie przetoczyła się przez kraj całkiem poważna dyskusja o odwadze. Zrobiono sondaż i spytano, ilu Polaków poświęciłoby

życie dla ojczyzny - odwaga została opisana tu zgodnie z tym klasycznym kanonem myślenia, czyli, upraszając nieco, odważny jest ten, kto polegnie

za ojczyznę.

Tak jak powstańcy warszawscy?

- Tak. Tyle że czasy się zmieniły. Widać to szczególnie w myśleniu pokoleń, dla których wojna to prehistoria znana tylko z filmów i lekcji historii.

Młodzi ludzie patrzą na heroiczne czyny inaczej niż to klasycznie rozumiane bohaterstwo. Gdy w 2008 r. firma GfK przeprowadziła badania,

aż 71 proc. Polaków zadeklarowało gotowość oddania życia w obronie niepodległości kraju. W 2014 r. Homo Homini powtórzyła badanie

i jedynie 19 proc. ankietowanych oddałoby życie lub zdrowie za ojczyznę, a 17 proc. powiedziało, że byliby gotowi na poświęcenie majątku.

Życia za Polskę nie oddałoby 53 proc. kobiet i 29 proc. mężczyzn.

Jednak odwaga zawsze jest związana z jakąś walką, a ludzi odważnych poznaje się po tym, że się przeciwstawiają.

- Ale niekoniecznie giną z bronią w ręku. Przejdziemy do bardziej współczesnego, socjopsychologicznego myślenia - dzisiaj odwaga ma wymiar osobowościowy i ujawnia się w związku z otoczeniem społecznym. Co ważne, dotyczy czegoś większego niż nonkonformizm. Spora liczba, nawet wykształconych, bardzo inteligentnych ludzi w sytuacjach, które wymagają niezależnego myślenia, nie jest w stanie się na to zdobyć. Dlaczego? Bo brakuje im odwagi. Odczuwają tak silny lęk czy strach - oczywiście dzieje się to w głębokich pokładach psychiki - że wolą iść utartymi przez

społeczeństwo ścieżkami. Nawet jeśli naraża ich to na frustracje czy gorsze życie.

Całą rozmowę można przeczytać w najnowszym numerze Wysokich Obcasów Extra

*dr Leszek Mellibruda - absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Johns Hopkins University w Baltimore, USA. Specjalizuje się w psychologii biznesu, do 2007 roku radca ministra w Urzędzie Służby Cywilnej i kancelarii premiera, były wykładowca Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Autor 80 publikacji naukowych i ponad 250 publikacji popularnonaukowych.