Twórców reorientacji w polskim myśleniu o Ukrainie było więcej: Jerzy Giedroyc i Jan Nowak-Jeziorański, Jerzy Turowicz i "Tygodnik Powszechny", Paweł Jasienica i Jan Józef Lipski, Jacek Kuroń i krąg Komitetu Obrony Robotników.
Oczywiście zasadnicze znaczenie w tych sprawach miała postawa polskich biskupów i ich list do biskupów niemieckich o przebaczeniu i pojednaniu z grudnia 1965 r. Później konsekwentne nauczanie Jana Pawła II, powtarzane w trakcie jego pielgrzymek do Polski i na Ukrainę, rzeźbiło skutecznie polską świadomość.