IPN zakupił album, który przez historyków nazywany jest sensacją. To nieznane dotąd zdjęcia z początków II wojny światowej na Pomorzu.
Dotychczas obrazy z początku wojny znaliśmy przede wszystkim ze zdjęć agencji Foto-Sönnke. Okazuje się jednak, że wydarzenia wojenne relacjonował też inny fotoreporter, a album z jego zdjęciami odnalazł na aukcji internetowej IPN. Personalia autora nie są znane, wiadomo jednak, że był zapalonym nazistą, o czym świadczą antypolskie podpisy pod zdjęciami. Album nosi nazwę "Kampf um Danzig" ("Walka o Gdańsk"), na 33 kartach jest 105 fotografii, które nigdy dotąd nie zostały opublikowane. Na części zdjęć pojawia się oznaczenie "Foto Luben" oraz "Foto-Lulinski". Niektórzy badacze uważają, że wykonał je gdańszczanin Walter Otto Lulinski, który zmienił nazwisko na Luben.
- Zdjęcia są wyjątkowe. To zupełnie nieznane świadectwo początków wojny na Pomorzu, niezwykle cenne dla historyków - uważa Jan Daniluk z Muzeum II Wojny Światowej.
Fotografia przedstawia atak samochodu pancernego Steyr ADGZ na Pocztę Polską w Gdańsku. Wozy tego typu zbudowano w zakładach Steyr Puch w znikomej liczbie 52 egzemplarzy dla armii austriackiej. Po Anschlussie trafiły do niemieckich jednostek paramilitarnych, głównie SS. To właśnie gdańska jednostka SS Heimwehr Danzig korzystała z wozu podczas ataku na pocztę. Na burcie pojazdu jest podpis Sudetenland - nazwa nie pojawiła się przypadkowo, bowiem wcześniej ten wóz brał udział w aneksji Czech. Modele Steyr ADGZ wyposażone były w działko 20 mm i trzy karabiny maszynowe. 12-tonowa pancerka rozwijała prędkość 70 km/h. Napęd stanowił sześciocylindrowy, 12-litrowy motor o mocy 150 KM, produkcji uznanych zakładów Austro Daimler.
Kolejne zdjęcie również przedstawia atak na Pocztę Polską w Wolnym Mieście. Fotografia została zapewne wykonana tuż po poddaniu się obrońców. Cała akcja została podpisana przez autora jako "wykurzanie", co wskazuje na nazistowski stosunek autora.
Na zdjęciach nie zabrakło Westerplatte, dużo fotografii pokazuje kapitulację placówki.
O poddaniu się zadecydował mjr Henryk Sucharski. To on w towarzystwie st. ogniomistrza Leona Piotrowskiego udał się, by poddać placówkę. Piotrowski służył jako tłumacz, mimo że Sucharski znał język niemiecki. Nie chciał jednak prowadzić rozmów w języku przeciwnika. Niemcy pozwoli polskiej załodze na zmianę mundurów, umycie i ogolenie się. Propaganda wykorzystywała później takie zdjęcia jako dowód na humanitarną wojnę prowadzoną przez niemiecką armię.
Szeregowi żołnierze zostali ustawieni w kolumnie i przez kilka godzin byli przetrzymywani w Mewim Szańcu, dawnej pruskiej fortyfikacji między Wisłoujściem a Westerplatte.
To najprawdopodobniej stamtąd pochodzi to zdjęcie ukazujące polskich żołnierzy w niewoli.
W albumie sporo miejsca poświęcono również ukazywaniu porządku, jaki panuje w Gdańsku podczas wojny. Tu widzimy, zapewne ustawianą, scenę przed gdańskim dworcem.
Sfotografowano również walki w Gdyni. Na zdjęciu: żołnierze SS ostrzeliwują okolice elewatora zbożowego lub dalej w kierunku Kępy Oksywskiej. Elewator zbudowano w 1937 r. W okresie przed II wojną światową przeznaczony był on do obsługi eksportu i importu zboża oraz jego uszlachetniania. Budynek przetrwał do dziś i obecnie mieści się w nim Bałtycki Terminal Zbożowy.
Finałem propagandowego albumu jest wizyta Adolfa Hitlera w Gdańsku, 19 września 1939 r.
Führer przybył z Lęborka, w okolicy Owczarni - przy byłej, przystrojonej girlandami gdańskiej strażnicy celnej - powitał go uroczyście Albert Forster. Fürher Rzeszy przejechał przez Gdańsk otwartym mercedesem na terenowych kołach. Wiwatujące tłumy były "ustawione" - zgodnie z rozporządzeniem gdańskiego gauleitera NSDAP był to dzień wolny od pracy, ale od godz. 15 należało się ustawić wzdłuż trasy przejazdu, by pozdrowić wodza.
Tego samego dnia o godz. 17 Hitler przemawiał w Dworze Artusa. Na jego przemówienie zaproszeni zostali dowódcy wojsk i jednostek partyjnych oraz policyjnych. Wśród gości byli głównodowodzący Keitel, generał Heitz, minister spraw zagranicznych Ribbentrop, szef Kancelarii Rzeszy Lammers, szef prasowy dr Dietrich, szef Kancelarii partii Bormann, adiutanci Hitlera oraz ranni na froncie. Wzdłuż głównych ulic ustawiono głośniki, tak, by każdy mógł usłyszeć przemówienie Hitlera wygłoszone w Dworze Artusa.
Album, oprawiony w płótno, kosztował IPN 3 tys. zł. Sprzedawcą była osoba prywatna. Losy albumu nie są jednak do końca znane, nie wiadomo bowiem dokładnie, co się z nim działo po wojnie.
Obejrzyj za darmo film dokumentalny "Wieluń 4.40" o ataku 1 września>>
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze