Wieczna prostytucja

Słowo "prostytucja" wywodzi się z łaciny "prostituo, -ere", czyli wystawiać się na sprzedaż. W starożytnym Rzymie za prostytutkę uznawano kobietę, która uprawiała swój zawód nie tylko w lupanarze (domu publicznym), ale i w każdym innym miejscu, biorąc od mężczyzny pieniądze za swoją usługę, lub też czyniąc to w sposób bezinteresowny. Prostytutki były obłożone podatkiem dochodowym. Podlegały edylom, czyli urzędnikom municypalnym, którzy wyznaczali miejsca do uprawiania nierządu i czuwali nad porządkiem w lupanarach. Edylowie zbierali również podatki od prostytutek. Panie uprawiające nierząd nielegalnie, bez rejestracji u edyla, podlegały karze (wypędzenie z miasta). Kara związana była z wykroczeniem przeciwko państwu (przestępstwo skarbowe), a nie z wykroczeniem moralnym, etycznym.

W czasach Republiki bycie prostytutką uznawano za hańbę, w Cesarstwie stało to się nobilitacją. Do rejestru prostytutek chciało się wpisać wiele obywatelek Rzymu, nobliwych mężatek i dam (w ten sposób unikały kar za zdradę mężów). Prostytucja dotyczyła wszystkich grup społecznych w Rzymie. Również rodzina cesarska nie była od niej wolna. Niektórzy z cesarzy mieli haremy liczące nawet 300 pań (cesarz Kommodus). Nierządem trudniły się też cesarzowe, np. Waleria Messalina, trzecia żona Klaudiusza. Podobnie zachowywała się Julia, córka cesarza Augusta i Teodora, żona Justyniana I Wielkiego. W Rzymie istniało "święto prostytucji". Był to 23 kwietnia. Pięć dni później, 28 kwietnia odbywało się drugie święto kończące się 3 maja na arenie cyrku, wielką i publiczną orgią z udziałem setek prostytutek i młodych mężczyzn (święto bogini Flory).

Nierządnice dzieliły się na rejestrowane przez edyla - "metrices" i nierejestrowane - "postibulae". Prostytucją trudniły się też tzw. ulicznice, świadczących swoje usługi potajemnie i nielegalnie. Wśród nich były tzw. mróweczki świadczące usługi w cieniu ogrodów, świątyń i posągów. Niektóre oddawały się w "stabulae", czyli dużych halach na widoku przechodniów lub na wiszących nad ulicą balkonach (balkony te czasami urywały się i spadały razem z kochankami). Niektóre panie świadczyły usługi w rzemieślniczych zakładach pracy, popołudniami i wieczorami, gdy rzemieślnicy kończyli pracę.

Skorzystać z usług nierządnicy można było nie tylko na ulicy, ale i w domu publicznym. Dom należał wówczas do osoby, dla której pracowała grupa niewolnic lub kobiet trudniących się nierządem. Oddawały pieniądze właścicielowi. Zdarzało się też, że właściciel budynku wynajmował pomieszczenia indywidualnym prostytutkom i z tego czerpał zysk. W domu publicznym był kasjer zbierający pieniądze od klientów oraz chłopcy-słudzy dostarczający wina i wody do mycia, a także służki dbające o higienę prostytutek. Na charakter przybytku wskazywały erotyczne rzeźby, mozaiki i malowidła na domach, w nocy oświetlone. Wewnątrz nie było wygód: małe "cele miłosne", źle wentylowane, słabo oświetlone, z posłaniem na podłodze i lampą. Na drzwiach do celi wisiała tabliczka z ceną i napisem "zajęte", gdy w celi była prostytutka z klientem. Korzystając z usług prostytutek na ulicy, można było natknąć się na "dorides" oferujące swoje wdzięki, stojąc nago w otwartych drzwiach, "lupae" (wilczyce) wabiące klientów wilczym wyciem w ciemnościach, "ciastkareczki" sprzedające, oprócz ciała, ciastka w kształcie męskich i żeńskich narządów płciowych oraz "bustuariae" mieszkające na cmentarzach i łączące profesję prostytutki z zawodem płaczki pogrzebowej. Nierządnice można też było spotkać w barach z tanim winem lub pracujące w "restauracjach" dorabiające sobie kelnerki. Przy drogach prowadzących do Rzymu stały wieśniaczki sprzedające swe wdzięki za niewielka sumę. W łaźniach rzymskich można było się zrelaksować w kabinach do masażu. Tutaj młodzi chłopcy masowali, namaszczali wonnymi olejkami i "stymulowali ustnie" klientów. Swoje potrzeby mogły tutaj zaspokoić również kobiety.

Stosunki homoseksualne nie były niczym szczególnym, nie uważano ich za dewiację. Obok aktorów i aktorek, prostytucją trudniły się też tancerki. Najlepsze z nich, pochodzące z "dobrych domów" miały stałych "sponsorów". Były paniami do towarzystwa tzw. formosae (piękne). Gustowali w nich zwłaszcza senatorowie, cesarze oraz artyści i poeci (m.in. Horacy, Owidiusz, Marek Antoniusz, Brutus, Gallus, Katullus).

Ogromną grupę pań pracujących w najstarszym zawodzie świata stanowiły też markietanki tłumnie ciągnące za rzymskimi legionami. Tysiące mężczyzn musiało mieć pod ręką kobiety, aby zaspokajać swoje cielesne potrzeby. Markietanki najczęściej rekrutowały się z wojennych branek. Niewolnice te można było odsprzedać lub zostawić na własny "użytek". Przejdź do prostytucji w średniowieczu>>>

Dominacja Kościoła w średniowieczu nie spowodowała zniknięcia pań lekkich obyczajów. Wręcz odwrotnie! Istniały pewne ograniczenia, a oficjalne czynniki były nieprzychylnie nastawione do prostytucji. Sytuację ratowały jednak wojny, pielgrzymki i miejskie życie. Wojny toczone w średniowieczu sprzyjały rozwojowi owego zawodu. Za każdą armią ciągnęły setki, tysiące kobiet oferujących nie tylko seks, ale i inne usługi: gotowanie, pranie, sprzątanie. Prawdziwy "boom" na tego typu usługi rozpoczął się wraz z epoką wypraw krzyżowych. Outremer (fran. "Zamorze") - wszystkie państwa powstałe w wyniku I wyprawy krzyżowej pełne były prostytutek. Arabski kronikarz Imad ad-Din w XII wieku pisał: "Do Ziemi Świętej przybyło statkiem trzy setki pięknych, młodych i wdzięcznych Frankonek, sprowadzonych z Zachodu dla szerzenia grzechu... Wszystkie były zawodowymi ladacznicami... To, co miały między udami, oddawały jak świętość, były jednak do gruntu zepsute i żądne li tylko przyjemności".

W miastach usługi erotyczne, tak jak i wszystkie inne, były zorganizowane w korporacje (gildie, cechy). Obchodzono nawet święto pań lekkich obyczajów - 22 lipca. Prostytutki w niektórych miastach z własnych pieniędzy fundowały też kościoły. Nie było w tym nic zdrożnego. Ladacznice w Awinionie nosiły na oznaczenie swej profesji czerwone kokardy na ramieniu, co było powodem do dumy. Tłumaczono, że prawdziwa prostytutka nie czerpie przyjemności ze swej pracy, a tylko mechanicznie ją wykonuje i bierze za to, jak za każdą pracę, pieniądze. Z nierządem próbował walczyć m.in. król Francji Ludwik Święty, ale po niepowodzeniach poddał jedynie wszystkie panie lekkich obyczajów kontroli sanitarnej.

W Paryżu prostytucja kwitła w Dzielnicy Łacińskiej. Pełno było tutaj zamtuzów (wł. bordello). We Florencji ponoć co dziesiąta kobieta trudniła się prostytucją. Florenckie ladacznice musiały nosić m.in. rękawiczki i dzwoneczki przytwierdzone do nakrycia głowy. W większości miast oficjalnie działały domy publiczne. Dochody zasilały kasę miasta lub księcia. Nadzór nad usługami erotycznymi sprawował najczęściej kat. Prawo wykonywania zawodu miały tylko koncesjonowane panie. Wszystkie inne, uprawiające swój proceder bez zezwolenia, robiły to nielegalnie i podlegały karom, włącznie z wydaleniem z miasta. W Neapolu kontrolę nad prostytucją sprawował specjalny "dwór ladacznic", do którego należeli m.in. bogaci patrycjusze miejscy. Ten sposób zarządzania seks-biznesem w Neapolu utrzymał się aż do XVIII wieku.

Odwiedzanie domów publicznych i korzystanie z usług prostytutek nie było w średniowieczu uważane za coś nagannego i zdrożnego. Istniał rynek profesjonalistek, a być może i handel żywym towarem (targi dziewcząt odbywały się w Grecji i w Lombardii). W wielu miastach powstały dzielnice "czerwonych latarni", czyli zamknięte rejony, w których prostytutki mieszkały i uprawiały swój zawód. W Walencji istniała oddzielna dzielnica prostytutek otoczona murem i zaopatrzona w osobną bramę. Także ulice w wielu miastach przyjmowały nazwy od praktykujących na nich rzemieślników. Dotyczyło to również usług erotycznych. Obok ulicy Szewskiej czy Bednarskiej, w wielu miastach można było spotkać ulice o nazwach związanych z "rzemiosłem erotycznym". W Paryżu niektóre ulice nosiły takie nazwy jak: rues Rebrousse-Penil, Pousse-Penil, rues Trousse-Puteyne, Puits d'amour.

Zwalczanie nielegalnej prostytucji w średniowieczu było utrudnione, gdyż ruchliwość ludzi średniowiecza nie sprzyjała tego typu praktykom. W czasie jarmarków, odpustów, zjazdów i turniejów w miastach pojawiały się tysiące ludzi, wśród nich setki prostytutek. Na sejm do Frankfurtu w 1394 roku przyjechało 800 wędrownych ladacznic, a na sobór w Konstancji zjechało ich 1400. Zarobek jednej szacowano na około 800 złotych dukatów! Gdy w 1414 roku do Berna przybył cesarz Zygmunt, rada miasta oddała wszystkie burdele w mieście do dyspozycji dworu cesarskiego. Pieniądze z prostytucji szły też do szkatuły Watykanu. Papież Klemens II zarządził, aby połowa dochodów z pracy ladacznic szła na utrzymanie zakonów. W 1471 roku papież Sykstus IV obłożył podatkiem prostytutki w Rzymie, a przychody przeznaczył m.in. na sfinansowanie budowy Bazyliki św. Piotra. Poza miastem prostytucja w średniowieczu kwitła też przy drogach, w zajazdach i gospodach, na szlakach pielgrzymek. Dochodziło nawet do tego, że kobiety oddawały się za darmo, po to, aby zajść w ciążę i urodzić dziecko. Matka z dzieckiem żebrująca o datek przy drodze zarabiała całkiem sporo, zwłaszcza gdy robiła to przy ruchliwych szlakach handlowych i w miejscach świętych, do których przybywały tysiące pielgrzymów. Średniowiecze więc to nie tylko Kościół i świętość, ale także prostytucja i seks. Przeczytaj o renesansowych kurtyzanach >>>

Po raz pierwszy terminu "renascita" użył w 1550 roku Giorgio Vasari. Wraz z odrodzeniem rozkwitła na nowo prostytucja. Greckie "hetere" i rzymskie "formosae" zastąpiły włoskie "cortigiane". Eleganckie kurtyzany stały się damami do towarzystwa i źródłem natchnienia dla takich artystów jak Tycjan, Rafael, czy Aretino. Inspirację z nich czerpali też książęta Kościoła i świeccy władcy.

Do najdroższych kurtyzan należała Weronika Franco, intelektualistka wśród pań lekkich obyczajów. Znała kilka języków, była wykształcona muzycznie, a do jej klientów należeli m.in. król Francji Henryk III i malarz Tintoretto. Pocałunek Weroniki kosztował 5 koron (półroczna pensja służącego), a "pełna usługa" 50 koron. Inna dama, Imperia Cognata, muza Rafaela, za "usługę" brała 100 koron! Zwykły człowiek, aby przeżyć chwilę rozkoszy z Imperią, musiałby pracować prawie 10 lat! Co takiego miała w sobie ta kobieta? O tym źródła milczą. Imperia Cognata nie żyła zbyt długo, zmarła w wieku 26 lat. W testamencie pozostawiła zapis, aby z jej pieniędzy wybrukować rzymską ulicę Strada del Populo, gdzie zaczynała, podobnie jak setki innych dziewcząt, swoją karierę.

"Cortigiane" nierozerwalnie związane były z dworem i władcą. Na dworze toczyło się wówczas życie polityczne i towarzyskie wyższych sfer. Było to miejsce zdobywania i sprawowania władzy, krzyżowania się sprzecznych interesów, walki politycznej, zabiegania o przychylność władcy. W zabiegach tych wielką rolę odgrywał seks. Wzrosła więc rola prostytutek. Kiedy w XVI wieku angielski podróżnik Thomas Coryat odwiedził Wenecję, "naliczył" tam 20 tysięcy prostytutek. Były wśród nich cudzoziemki i rodowite Wenecjanki. Zdarzało się nawet, że zawód ten przechodził z matki na córkę. Kiedy młode dziewczyny osiągały wiek zdatny do podjęcia "pracy w zawodzie", były przez matki prezentowane na majowych kwietnych targach odbywających się w mieście na lagunie. Tutaj kwitł handel kwiatami i dziewicami. Najtańszą dziewicę można było nabyć na roczne użytkowanie za 150 złotych escudos. Za 200 złotych escudos można było mieć naprawdę piękną dziewicę na wyłączność na rok czasu. Dużo, ale było warto, jak twierdzili "znawcy".

Ten sposób zarobkowania nie był potępiany. Przeciwnie, był wysoko i dobrze oceniany (Margerita Emiliana za pieniądze zarobione w łożach bogatych i wpływowych ludzi ufundowała w Wenecji klasztor braci Augustianów). Kurtyzany, oprócz umiejętności, którymi mogły popisywać się w alkowie, musiały też błyszczeć intelektualnie: umieć recytować, śpiewać, grać na jakimś instrumencie muzycznym. Jednym słowem "ars" nie tylko "amandi". Jak wyglądała renesansowa piękność? Oczywiście musiała być blondynką. Do farbowania włosów na blond używano wówczas henny, cytrynowego soku, płatków nagietków lub kwiatów rumianku. Złote włosy były w cenie. Niestety, zawód prostytutki, oprócz blasków, miał swoje cienie. Czasami był bowiem niebezpieczny i to bardzo. Nie było już cechów, które chroniły panie lekkich obyczajów, jak to było w średniowieczu, nie było władzy, państwa, które brało córy Koryntu pod parasol ochronny. Trzeba było radzić sobie samym.

Eleganckie kurtyzany zatrudniały więc osobistą ochronę (tzw. "Ruffiano"). Jednak nawet sfora goryli nie zawsze wystarczała, aby ochronić ekskluzywną prostytutkę przed amatorami jej wdzięków, a przede wszystkim jej pieniędzy i majątku. To właśnie wtedy pojawił się okrutny zwyczaj "sfregia", czyli okaleczania, pocięcia twarzy, jako kary za niepodporządkowanie się. Nóż lub brzytwa w rękach sutenerów stały się symbolami ich władzy nad prostytutkami, środkiem terroryzującym kobiety. Ten rodzaj okaleczenia był odtąd tradycyjną metodą zastraszania pań lekkich obyczajów. Inną karą dla prostytutek, które nie chciały podporządkować się sutenerowi, był zbiorowy gwałt "trentino" dokonywany przez 30 wynajętych mężczyzn, lub "trenuto reale" dokonywany na kobiecie przez 75 mężczyzn. Życie kurtyzany, mimo iż pełne niebezpieczeństw, i tak było o niebo lepsze niż życie zwykłej "putany", ulicznej dziewki. Ta była zagrożona nie tylko przez przestępców, ale i przez aparat władzy ścigający nierząd. Zobacz, jak wyglądało życie erotyczne w 18-wiecznym Paryżu >>>

Życie erotyczne 18-wiecznego Paryża rozkwitało bujnie. Skąd wiemy, jak wyglądało? Dzięki funkcjonariuszowi paryskiej policji Louisowi Maras. Policjant ten w latach 1757-1778 śledził na zlecenie króla obyczajowe skandale, nadzorował miejsca rozpusty oraz badał kontakty i przygody znanych ludzi. Obszerne raporty z pracy, sporządzone przez sumiennego policjanta, są dziś nieocenionym źródłem do poznania obyczajowości Paryża 2 połowy XVIII stulecia.

Według statystyk paryskiego policjanta, większość dziewczyn zaczynała karierę prostytutek w Paryżu w wieku 12-14 lat. Za późny wiek inicjacji seksualnej uważano 15-18 lat (trzeba tu zaznaczyć, że często inicjacja seksualna była zarazem początkiem kariery prostytutki, za dziewictwo płacono bowiem spore pieniądze). Często sami rodzice, będący ludźmi ubogimi, oddawali za pieniądze swoje córki bogatym paryżanom (kupcom, bankierom, oficerom armii). W ten sposób dziewczyny wydostawały się z biedy i trafiały "na salony". Oprócz edukacji seksualnej, często uzyskiwały też możliwość nauki czytania, pisania, śpiewu i tańca. Otrzymywały więc wszechstronne wykształcenie. Nie zmieniało to jednak faktu, że były tylko paniami do towarzystwa, których głównym zadaniem było świadczenie usług seksualnych. Bogaci ludzie zyskiwali w ten sposób utrzymanki, a dziewczyny mogły podźwignąć się z biedy do świata ludzi oświeconych i zamożnych.

Czy był to awans cywilizacyjny? W tamtych czasach zapewne tak. Drogi awansu dla ubogich dziewcząt z niższych warstw społecznych wiodły bowiem najczęściej poprzez alkowę bogatego i wpływowego mężczyzny. Dotyczyło to m.in. środowiska aktorek. Scena była miejscem prezentacji wdzięków, łóżko miejscem zarobkowania i uzyskiwania wpływów. Wiele aktorek było kochankami książąt. Niektóre potrafiły jednocześnie być kochanicami trzech mężczyzn i czerpać dochody z trzech różnych źródeł (często panowie nie wiedzieli o "rywalach"). W nocnym życiu Paryża brały też udział kuplerki, czyli stręczycielki. To one pośredniczyły w zakupie wdzięków panien, mając z tego swój udział w zyskach (czasami matki kupczyły wdziękami swoich córek). Ówczesne rajfurki (stręczycielki) działały jako agencje towarzyskie, a czasami nawet matrymonialne.

Policyjni znawcy nocnego życia w stolicy Francji pozostawili po sobie "systematykę prostytutek paryskich". Były wśród nich utrzymanki (łac. concubinae, amicae), czyli kobietyutrzymujące związki z jednym mężczyzną; dziewczyny dla publiczności, czyli aktorki, które zarabiały na scenie i w alkowie bogatych "koneserów sztuki", w występach solowych i grupowych; półutrzymanki, czyli dziewczyny przebywające w domach publicznych, ale "udostępniane" jednemu klientowi; półcnotki, czyli takie, które na co dzień pracowały w jakimś zawodzie, a prostytuowały się od czasu do czasu, aby sobie dorobić lub dogodzić; kurtyzany, czyli ekskluzywne prostytutki odwiedzające łoża bogatych i wpływowych osób; damy światowe, czyli powszechnie znane, nobliwe panie, wynajmujące potajemnie apartamenty w mieście i tam uprawiające nierząd dla przyjemności, nie zdradzając przy tym swojej tożsamości (nosiły maski na twarzach); panieneczki, czyli bardzo młode dziewczynki, często oferowane nabywcom specjalnym tj. libertynom, rozpustnikom i bogatym staruszkom szukającym kuracji odmładzających; nierządnice, czyli typowe prostytutki, profesjonalistki, dla których było to jedyne źródło zarobkowania, opłacające się sutenerom; ulicznice, czyli kobiety, które klientów zdobywały na ulicy, często ich zaczepiając; ladacznice, czyli prostytutki dostępne dla każdego, często już podstarzałe; szlifbruki, czyli podupadłe panie oferujące swoje wdzięki w obskurnych i biednych dzielnicach, daleko od centrum, oraz weteranki, czyli najniższa kategoria prostytutek, zamieszkująca najnędzniejsze pomieszczenia. Na 600 tysięcy mieszkańców ówczesnego Paryża liczbę prostytutek szacowano na około 20 tysięcy, w tym w samym Palais-Royal było 1500 cór Koryntu. Poznaj najsłynniejsze kurtyzany XIX wieku >>>

Szybki rozwój gospodarczy w XIX wieku sprzyjał prostytucji. W tej profesji zaszły równie wielkie zmiany jak w przemyśle. Wśród adeptek najstarszego zawodu świata pojawiły się wielkie gwiazdy. Tak jak dziś podziwiamy gwiazdy filmu i muzyki, tak wówczas podziwiano gwiazdy "innego rodzaju". Można je było oglądać głównie w Londynie i Paryżu. Eleganckie kurtyzany poruszały się bogatymi powozami i lansowały modę na nowe stroje i kapelusze. Otaczał je tłum wielbicieli, tak jak dziś otacza gwiazdy filmowe. Z taką gwiazdą można było zawrzeć bliższą znajomość pod warunkiem, że miało się do wydania minimum 25-50 funtów. Nie było to drogo, zważywszy, że ówczesne megagwiazdy tego biznesu za bliższą znajomość brały znacznie więcej.

Gdybyśmy mieli stworzyć ranking najsłynniejszych i najdroższych prostytutek XIX stulecia, to bezapelacyjnie pierwsze miejsce zajęłaby Laura Bell. Była gwiazdą Wielkiej Wystawy w Londynie w 1850 roku. Wówczas za jedną noc spędzoną z premierem rządu maharadży Nepalu, Junghiem Badahurem, wzięła 250 tysięcy funtów! Do dziś jest to chyba światowy rekord hojności klienta wobec prostytutki. Nie wiadomo, co para robiła w nocy, ale premier Nepalu był zadowolony i uznał, że noc z Laurą Bell była warta ćwierć miliona funtów. Laura, dawna pomocnica sklepowa z Dublina, dostała też od Nepalczyka pierścień z prośbą, aby przysłała mu go, jeśli kiedykolwiek znajdzie się w niebezpieczeństwie. Podobno Laura zrobiła to w 1857 roku, gdy w Indiach wybuchło powstanie przeciwko Brytyjczykom. Rząd Nepalu stanął wówczas po stronie Korony Brytyjskiej. Gurkhowie wsparli Albion i do dziś są jego wiernymi żołnierzami. Wszystko to podobno dzięki Laurze Bell. Wielką gwiazdą była też "Kręgielek", czyli Catherine Walters z Liverpoolu. W 1856 roku jako siedemnastoletnia córka marynarza zaczęła karierę w najstarszym zawodzie świata. Na swojej drodze spotkała markiza Hartingtona, który zakochał się w niej bez pamięci. Darował jej dom w Mayfair ze służbą, końmi, powozami i roczną pensją w wysokości 2 tysięcy funtów. Podobno intymne związki łączyły też "Kręgielka" z księciem Walii. Catherine Walters była osoba bardzo sprytną i inteligentną. Mówiła wulgarnym językiem, znana była z kontrowersyjnych wypowiedzi, potrafiła wykorzystywać snobizm wyższych sfer. Pokazywanie się w jej towarzystwie było "trendy" i oznaczało, że jest się wyznawcą modnych, rewolucyjnych poglądów, że przekracza się bariery społeczne i że jest się, mówiąc dzisiejszym językiem, "cool". O "Kręgielku" mówiono: "Ona jest po królewsku wulgarna".

Wśród słynnych kurtyzan wymienić też trzeba Corę Pearl. Urodzona w Anglii, podbiła Paryż. Urodziła się niedaleko Plymouth w 1836 roku jako córka muzykanta i pieśniarki. Naprawdę nazywała się Emma Crouch. Szybko stała się klejnotem Paryża. Miała zwyczaj zapraszania gości na kolację, podczas której, tuż przed deserem, znikała. Pojawiała się chwilę później całkowicie naga, wnoszona na olbrzymiej srebrnej tacy, leżąc na posłaniu z fiołków. Była kochanką księcia Hieronima Bonapartego. Od niego otrzymała pałac na rue de Chaillot wart 80 tysięcy funtów (i tak nie było to wiele, gdyż Elizabeth Howard otrzymała od cesarza Napoleona III zamek wart milion funtów!). Tytuł hrabiowski z kolei otrzymała słynna Lola Montez vel hrabina von Landsfelt. Ta metresa Ludwika I Bawarskiego podobno potrafiła doprowadzić go do 10 orgazmów dziennie! Wcześniej kochankami Loli byli Franciszek Liszt i Aleksander Dumas ojciec. Istniało nawet specjalne "Lolaministerium", czyli nieformalny ośrodek władzy, który za godziwą zapłatą załatwiał sprawy obywateli szybciej niż zwykłe, państwowe urzędy.

Największą renomę w Paryżu zyskała sobie Alphonsine Plessis, czyli "La Divine Marie Duplessis". To ona stała się pierwowzorem Marguerite Gautier w "Damie Kameliowej" Dumasa. Jako czternastolatkę sprzedał ją wędrownym Cyganom jej własny ojciec. Po przybyciu do Paryża rozpoczęła karierę prostytutki. Stała się kochanką ministra de Guiche (miała wtedy 16 lat), potem hrabiego de Perregaux i wielu innych wpływowych mężczyzn. Chciał się z nią ożenić Aleksander Dumas syn, ale dziewczyna nie chciała zrezygnować ze swojej profesji. W końcu, ciężko chora na gruźlicę i opuszczona przez wszystkich, zmarła 3 lutego 1847 roku w wieku 23 lat. "Dama Kameliowa" przyniosła jej nieśmiertelną sławę, a autorowi majątek.

Te wielkie "kariery" były spowodowane prozaicznymi powodami. Innej kariery w XIX wieku kobieta zrobić raczej nie mogła. Armia i uniwersytety nie przyjmowały kobiet. Kariera bankowa i urzędnicza też była dla kobiet zamknięta. Pozostawała jeszcze droga praczki, szwaczki, modystki lub służącej. Trzeba było wybierać. Sprawdź, jak wyglądała prostytucja w XIX-wiecznej Warszawie >>>

XIX stulecie to wiek pary, elektryczności i... domów publicznych. A jak było w tym czasie w Warszawie? XIX stulecie nie było łaskawe dla naszego kraju i jego stolicy. Wojenne zawieruchy spowodowały, że świat płatnej miłości w grodzie nad Wisłą trochę podupadł. Trzeba było wielu lat, aby, pod koniec omawianej przez nas epoki, rozkwitł na nowo.

Początki były obiecujące. W Księstwie Warszawskim za sprawą Francuzów miłość kwitła (podobno marszałek Murat kąpał w szampanie swoje wybranki). W czasach Królestwa Polskiego też nie było źle. Adeptki najstarszego zawodu świata obsługiwały głównie rosyjskich oficerów i żołdaków, później też polskich żołnierzy. Kurs wobec warszawskich prostytutek zaostrzono po powstaniu listopadowym. W 1844 roku za "pokątny nierząd" zatrzymano w Warszawie 1356 kobiet. Prostytutki łamiące prawo i niezarejestrowane zostały przez władze rosyjskie skupione w Domu Wyrobnym (funkcjonował do 1876 roku). Córy Koryntu poddane nadzorowi i kontroli dzieliły się na cztery kategorie. Były to mieszkanki i pracownice domów publicznych, pracownice domów schadzek, tolerantki mieszkające osobno i indywidualistki, które same dobierały sobie klientów, najczęściej bardzo bogatych. Domy publiczne dzielono na cztery kategorie, a domy schadzek na dwie. W tym czasie nad Wisłą nie było żadnego przybytku pierwszej kategorii. Początkowo domy te mieściły się w śródmieściu, często w sąsiedztwie kościołów. Pilnowali w nich porządku policjanci carscy. W połowie XIX stulecia w Warszawie było 825 zarejestrowanych prostytutek. Razem z nierejestrowanymi dawało to około 2,5 tysiąca. Na 80 tysięcy mężczyzn ówczesnej stolicy i 15 tysięcy żołnierzy garnizonu było to niewiele (na jedną prostytutkę przypadało prawie 40 potencjalnych klientów). Jednak od lat 70-tych XIX stulecia rozpoczął się czas prosperity najstarszego zawodu świata w naszej stolicy. Prym wiodły eleganckie domy publiczne: Dwosi Blusztejnowej koło hotelu Saskiego, Ewy Lato i Kuhnowej na rogu Koziej, zakład madame Tomasowej na Długiej.

W latach 80-tych ze śródmieścia "seks-biznes" został przeniesiony w rejon Towarowej, między Krochmalną a Grzybowską. Tutaj powstało osiem eleganckich burdeli, m.in. Szlimakowskiej, Szwycera, Hannemanowej i Mośka Czarnobrodego. W tych "pałacach" schody były z marmuru, sale recepcyjne wspierały kolumny, a ściany zdobiły lustra. Za "bliskość' z "damą" płaciło się minimum 10 rubli. Portier decydował, kogo wpuścić, a kogo nie. W głównej sali, do której trafiało się po pozostawieniu w szatni odzieży wierzchniej, stał fortepian. Co noc grała tu orkiestra, kwartet lub kwintet (najczęściej byli to niewidomi muzycy, mniej narażeni na pokusy cielesne). Na sali gromadziły się pensjonariuszki domu uciech. Wszystkie odpowiednio przebrane za Cyganki, Hiszpanki, Etiopki, Włoszki. Można było porozmawiać, potańczyć, spotkanie nie musiało kończyć się seksem. W bufecie sprzedawano alkohol, słodycze i owoce. Był to szczyt hierarchii warszawskiego świata prostytutek. Był też i inny świat: brudu, nędzy, przemocy i beznadziei. Tysiące dziewcząt przybywających z prowincji do Warszawy miało do wyboru zostać służącą za 5 rubli miesięcznie, szwaczką za 4-5 rubli lub prostytutką, która od jednego klienta brała od 1 do 3-5 rubli. W latach 80-tych XIX wieku w Warszawie na tysiąc mieszkańców przypadało około 50 pań lekkich obyczajów. W 1898 roku spis wykazał przeszło 16 tysięcy cór Koryntu. W 1894 roku było 16 domów publicznych i 169 domów schadzek. Obok "arystokracji nierządu" istniała ogromna rzesza zwykłych prostytutek. Najniżej stały tzw. "czarnoszyjki", werbowane na wsiach i przysposabiane do zawodu w specjalnym "domu rozdzielczym", nazywanym też "folwarkiem". Dziewczyny uczono tu poruszać się, tańczyć, pić alkohol, wpajano podstawowe zasady "ars amandi". Po kilku tygodniach kursu sprzedawano je do domów rozpusty.

Najgorzej miały te, które obsługiwały żołdaków. Żołnierze po wyjściu z łaźni ustawiali się w kolejce do prymitywnych, drewnianych bud z przegrodami z desek, w których "urzędowały" prostytutki. Opłatę inkasowała przy wejściu gospodyni. Potem trzeba było się "streszczać", bo w kolejce czekali koledzy. Dziennie jedna kobieta potrafiła przyjąć do 30 żołnierzy. Przybytki te uległy likwidacji dopiero przed I wojną światową. Samo dno warszawskiego światka prostytucji tworzyły "wilczyce" oczekujące klientów przy koszarach w podmiejskich zaroślach, "rosówki" włóczące się po Polu Mokotowskim i na ujazdowskiej skarpie i "sztychówki" koczujące na Powiślu wśród sągów składowanego tam drzewa. Potocznie nazywano je wszystkie "blachami" lub "pakietami". Często też dziewczyny z tych okolic znajdowano później w nocy, w ustronnej uliczce - zamarznięte lub z poderżniętym gardłem. Przeczytaj o prostytucji w PRL-u >>>

W socjalizmie prostytucji nie było. Przynajmniej oficjalnie. Nierząd był przypisany do kapitalizmu, był synonimem wyzysku człowieka przez drugiego człowieka. Taka sytuacja w socjalizmie nie mogła mieć miejsca. Rzeczywistość była jednak trochę inna.

W PRL-u w latach 1945-1948 istniał obowiązek rejestracji prostytutek, którym wydawano specjalne książeczki zdrowia. W MO była specjalna sekcja do walki z nierządem. W 1948 roku prostytutki zgromadzono w "domach opiekuńczych" lub "internatach", które miały, przynajmniej z założenia, resocjalizować panie. W rzeczywistości było to coś na kształt obozów pracy, które w 1952 roku zlikwidowano. Dwa lata później w MO zlikwidowano komórkę do walki z nierządem. Jednak już po roku w 16 miastach Polski znów utworzono sekcje do walki z nierządem. Prostytucja w socjalizmie sama nie chciała zniknąć! Szczególnie mocno rozkwitała na "wielkich budowach socjalizmu". Gdzie grupowały się tysiące mężczyzn, tam były i córy Koryntu.

W sprawie prostytucji zebrał się 23 listopada 1955 roku sekretariat KC PZPR. Obecni byli m.in. Bolesław Bierut, Edward Ochab i Jerzy Morawski. Wynikiem spotkania było podsumowanie spraw związanych z prostytucją w Polsce. Stwierdzono, że w 1949 roku liczba prostytutek sięgnęła 4 tysięcy. Niepowodzeniem zakończyły się próby reedukacji pań lekkich obyczajów. Milicja nie była w stanie zwalczać nierządu, gdyż brakowało przepisów prawnych uznających go za przestępstwo. Według danych milicji, w 1954 roku było 1700 zarejestrowanych prostytutek, z tego 65 proc. w wieku poniżej 35 lat. W tym samym roku, tylko w Warszawie, Wrocławiu, Szczecinie, Łodzi i Gdańsku zatrzymano około 6 tysięcy pań lekkich obyczajów.

W kolejnych latach proceder nierządu nasilał się. W latach 60-tych w najstarszym zawodzie świata w Polsce zaszło kilka ważnych zmian. Rozpoczął się ograniczony, ale jednak, ruch turystyczny, rozrosła się baza hotelowa zorientowana na obsługę zagranicznych gości. Zwiększyły się obroty z handlu z Europą Zachodnią, co spowodowało napływ do Polski zagranicznych towarów i pracowników. Wszystko to przyczyniło się do rozkwitu prostytucji. W 1962 roku zarejestrowano prawie 7300 prostytutek, a w 1969 roku już przeszło 9800. Ile było kobiet "nielegalnie" trudniących się nierządem, tego nie wiadomo. Głównym terenem działalności cór Koryntu stały się w tym czasie hotele i ich okolice, miasta portowe i targowe.

Prostytutki, obok umiejętności "ars amandi", musiały też znać języki obce i być "obyte w świecie". Nie brakowało więc wśród nich kobiet dobrze wykształconych. Szybko stały się jedną z lepiej zarabiających grup społecznych. W ciągu kilku lat obrotna prostytutka mogła zarobić na mieszkanie, samochód, a nawet rozkręcenie własnego, legalnego interesu. Wiele z tych pań wyjeżdżało później do innych miast, gdzie rozpoczynało od nowa żywot szanowanych i nobliwych żon i matek. W latach 60. i 70. pojawił się też nowy rodzaj kobiet parających się najstarszym zawodem świata, tzw. arabeski. Były to kobiety na co dzień pracujące w jakimś zawodzie, ale dorabiające sobie poprzez prostytuowanie się. "Arabeski" brały 10 dolarów za "chwilę zapomnienia", co stanowiło równowartość średniej miesięcznej płacy w tzw. gospodarce uspołecznionej. Czterech klientów w miesiącu obsłużonych przez "arabeskę" oznaczało, że zarabiała ona tyle, ile dyrektor zakładu pracy. Dla klientów obcokrajowców, zwłaszcza Arabów i Niemców z RFN, cena 10 dolarów za "chwilę" z Polką stanowiła 1/5 ceny, jaką panowie ci musieliby zapłacić na zachód od Łaby.

Tę dobrą sytuację przerwał stan wojenny. Granice zostały zamknięte, hotele opustoszały, nastały ciężkie czasy. Wszystko zmieniło się w połowie lat 80-tych. Liberalizacja systemu, który i tak już się sypał, spowodowała, że paszport nie był już dobrem luksusowym. W ruchu bezwizowym można było wyjechać do Austrii i Berlina Zachodniego. To wystarczyło, aby panie lekkich obyczajów z Polski wyruszyły na zachód Europy. W ten sposób prostytucja stała się nowym "hitem eksportowym" PRL-u, obok wódki i szynki "Krakus".

Tekst pochodzi z bloga alehistoria.blox.pl