Co trzeba załatwić po ¶mierci bliskiego

Uwaga! Zdarza się, że nieruchomość ma więcej niż jedną księgę wieczystą.

Bank

Do zamknięcia konta, zablokowania karty i rozwiązania umowy z bankiem wystarczy akt zgonu, ale do odblokowania środków wymagane jest poświadczenie dziedziczenia lub postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Należy starannie prześledzić umowę, żeby uniknąć nieprzewidzianych sytuacji, jak chociażby naliczanych odsetek powstałych w związku z debetem na karcie kredytowej.

Na mocy prawa bankowego bank, w którym zmarły miał konto, ma obowiązek wypłacić kwotę wydaną na koszty pogrzebu osobie, która przedstawi odpowiednie rachunki. Bank uwzględni tylko kwotę nieprzekraczającą kosztów pogrzebu urządzonego zgodnie ze zwyczajami przyjętymi w danym środowisku.

Należy też zadbać o umowy kredytu. Szczegółowe warunki postępowania w każdym banku są inne.

Umowy

Należy pamiętać o zamknięciu wszystkich zobowiązań, jakie miał zmarły. Aby zakończyć umowę z operatorem sieci komórkowej, należy dostarczyć akt zgonu. Inne umowy - o ile chcemy je przedłużyć (telefon stacjonarny, media, opłaty) - należy przepisać na spadkobierców. Dobrze jest zaproponować firmom i instytucjom, z którymi rozliczamy się w imieniu zmarłego, aby zostawiły w dokumentacji kserokopię jego aktu zgonu. Pozwoli to uniknąć nieporozumień w przyszłości.

Firma

Jeżeli zmarły prowadził działalność gospodarczą lub miał spółkę, sprawy te reguluje Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, Kodeks cywilny, Kodeks spółek handlowych i Ordynacja podatkowa.

Spadkobiercy będą musieli zadbać o sprawy związane z działalnością gospodarczą zmarłego, czyli dopilnować wygaśnięcia umów, leasingów, najmu, wypłaty wynagrodzeń pracownikom itp.

Jeśli zmarły prowadził jednoosobową działalność gospodarczą, zakończy się ona z mocy prawa, a jej zamknięcie przeprowadzi właściwy Urząd Skarbowy. Przy spółkach kilkuosobowych, w zależności od umowy między wspólnikami, udziały zmarłego mogą przejść na spadkobierców, ale śmierć wspólnika może być też przesłanką do rozwiązania spółki. W spółkach kapitałowych udziały albo akcje wchodzą w skład spadku, chyba że umowa spółki stanowi inaczej, wtedy spadkobiercom należy się rekompensata pieniężna.

Ubezpieczenie

Jeśli zmarły był miał w pracy ubezpieczenie grupowe, należy ubiegać się o wypłatę ubezpieczenia. Przy dodatkowych ubezpieczeniach - np. na życie - należy sprawdzić, jak regulują to umowy konta bankowego, OFE i in. Jeśli osoba zginęła w wypadku spowodowanym przez kogoś innego, należy wystąpić do ubezpieczyciela sprawcy o zadośćuczynienie i zwrot kosztów pogrzebu (ZUS zwraca koszty do ustalonej kwoty).

Do ubezpieczyciela można wystąpić również o rentę wyrównawczą, czyli różnicę między tym, co mielibyście w przeliczeniu na osobę, gdyby nie śmierć, a świadczeniem z ZUS. O podwyższenie renty wyrównawczej można również występować do ubezpieczyciela, gdy zmieniają się okoliczności, np. w pracy są kolejne podwyżki, których zmarły już nie dostanie, a renta z ZUS nie jest waloryzowana w stosunku do jego zarobków.

Jeżeli w umowie ubezpieczenia na życie zostaliście wskazani jako uposażeni, należy się wam świadczenie. Jego wysokość zależy od sumy ubezpieczenia wpisanej w umowie podpisanej przez zmarłego z towarzystwem ubezpieczeniowym. Każdy z zakładów podaje indywidualnie termin realizacji świadczenia, jednak nie powinien on przekraczać 30 dni. Roszczenie względem zakładu ubezpieczeń przedawnia się po 3 latach od śmierci, chyba, że zgłosimy roszczenie i zostanie ono uznane. Roszczenie należy zgłosić do właściwego towarzystwa ubezpieczeniowego, a następnie wskaże ono, jakie dokumenty będą potrzebne. Oprócz standardowych dokumentów (akt zgonu, karta zgonu, dokument tożsamości) mogą być wymagane dokumenty wyjaśniające okoliczności zdarzenia (np. protokół wypadkowy z miejsca pracy, notatka służbowa policji, dokumentacja lekarska z placówek medycznych).

Najem

Spółdzielcze lokatorskie prawo do lokalu, które przysługiwało małżonkom, po śmierci jednego z nich - przechodzi na drugiego. Warunkiem jest złożenie w spółdzielni deklaracji członkowskiej w ciągu roku od śmierci małżonka. Co ważne, jak wynika z orzecznictwa sądów nie tylko małżonek, ale też "osoba, która pozostaje faktycznie we wspólnym pożyciu" np. konkubent, jest uprawniona do spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu.

W przypadku najmu mieszkania, w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, osoby, którym płacił (lub był zobowiązany płacić) alimenty, konkubent. Osoby te jednak powinny stale zamieszkiwać z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. W innym przypadku stosunek najmu wygaśnie.

Samochód

Jeśli zmarły miał samochód, należy go przerejestrować w Wydziale Komunikacji Urzędu Miasta właściwym dla adresu zameldowania właściciela pojazdu. Potrzebne będą:

- wniosek o rejestrację,

- własny dokument tożsamości (dowód osobisty, paszport),

- dowód własności pojazdu (np. zawartą umowę darowizny z innym spadkobiercą, prawomocne orzeczenie sądu),

- dokumenty pojazdu: karta pojazdu, dowód rejestracyjny, ważna polisa OC (do wglądu),

- wypis aktu poświadczenia dziedziczenia lub odpis prawomocnego orzeczenia sądu.

Artykuł pochodzi z książki "Poradnik dla osób w żałobie" wydanej przez fundację NAGLE SAMI