Nie są to wystarczające powody, by nie mówić o niczym dziecku, poza tym inni mogą nie dochować tajemnicy. Jeśli dzieci dowiedzą się o okolicznościach śmierci od kogoś obcego, przypadkowo, w niewłaściwy sposób, mogą przestać ufać rodzicom i bliskim.
Początkowo dziecko może być przytłoczone stratą. Należy je zapewnić, że może porozmawiać z wami czy innymi osobami o tym, co czuje. Być może będzie miało mnóstwo pytań i warto pozwolić je zadać i próbować znaleźć na nie odpowiedź. Jest to niezwykle cenne, gdyż pokazuje, jak radzić sobie z podobnymi sytuacjami w przyszłości.
Gdy dziecko dowie się, że ktoś popełnił samobójstwo, w pierwszej kolejności może zapytać: "Co to znaczy samobójstwo?". Aby mu to wytłumaczyć, możecie powiedzieć, że ludzie umierają z różnych przyczyn: z powodu nowotworu, ataku serca, wypadku samochodowego lub ze starości. Samobójstwo oznacza, że dana osoba umyślnie doprowadziła do swojej śmierci. Jeśli dzieci będą chciały wiedzieć więcej, musicie dołożyć starań, by udzielić jasnych i zrozumiałych odpowiedzi.
Aby pomóc dzieciom i nastolatkom poradzić sobie ze świadomością, że ktoś bliski zmarł śmiercią samobójczą:
- wyjaśnijcie, co się stało, w sposób prosty i rzetelny (można im wytłumaczyć, że osoba zmarła z powodu choroby, która tkwiła w jej głowie, tak jak inni umierają z powodu choroby w ciele);
- odpowiadajcie na pytania i uważnie obserwujcie reakcje dzieci;
- porozmawiajcie z nimi o ich odczuciach związanych z tą wiadomością, dzięki temu więcej zrozumieją;
- jeśli nie poświęcicie dziecku uwagi, może poczuć, iż zmarły uznał, że nie są warte, by dla nich żyć;
- zapewnijcie, że to, co się stało, nie miało jednej przyczyny, ale złożył się na to cały ich szereg;
- jeśli zaraz po zdarzeniu nie jesteście w stanie rozmawiać o tym z dziećmi, nie potraficie powiedzieć prawdy, to wróćcie do tego tematu później i wytłumaczcie, że byliście wtedy zbyt zdenerwowani.
Dzieci mogą zadawać bardzo bezpośrednie pytania np. dotyczące moralnych aspektów samobójstwa: czy jest dobre, czy złe, właściwe, czy też nie. Najlepiej unikać moralizowania. Zamiast sugerować, że zmarły postąpił źle, być może warto uświadomić dziecku, że nie szukał pomocy lub jej nie znalazł i dokonał czynu, którego nie da się już odwrócić. Należy rozmawiać z dziećmi o tym, gdzie i w jaki sposób można szukać pomocy, gdy odczuwa się ból.
Bez względu na to, jaką przyjmiecie argumentację wyjaśniając dziecku, na czym polega samobójstwo, uświadomcie mu, że może z wami na ten temat rozmawiać i zadawać pytania. Dziecko musi zrozumieć, że nie zawsze będzie się czuło tak samo, jak w tej chwili, że bez względu na wszystko zawsze będziecie się o nie troszczyli i je kochali.
Niektóre dzieci zadają pytania nawet po upływie kilku miesięcy lub lat, ponieważ żałoba może rozpocząć się u dzieci znacznie później. Dzieci zwykle "odsuwają" żałobę do chwili, gdy poczują się bezpieczne, zarówno pod względem fizycznym, jak i psychicznym. Ich zachowanie na początku może się nie zmienić, ale np. będą bardziej zamknięte w sobie. Jednak po jakimś czasie pojawią się łzy i smutek. Zdarza się to najczęściej w chwili, gdy rodzina już odbudowała swoje poczucie bezpieczeństwa poprzez powrót do normalnego życia i funkcjonowania.
Po samobójstwie bliskiej osoby dziecku mogą towarzyszyć:
- poczucie opuszczenia, myśli, że osoba, która popełniła samobójstwo nie kochała go,
- poczucie winy, ponieważ życzyło tej osobie śmierci lub źle o niej myślało,
- podejrzenie, że śmierć nastąpiła z jego winy, ponieważ powinno było kochać daną osobę bardziej lub zachowywać się wobec niej inaczej,
- smutek,
- wstyd przed konfrontacją z ludźmi lub powrotem do szkoły,
- strach, że ono także umrze,
- dezorientacja,
- złość na zmarłego, na Boga, na wszystkich ludzi,
- samotność,
- strach, że inna ukochana osoba także umrze, a ono pozostanie bez opieki,
- otępienie,
- potrzeba kontaktu z ludźmi, którzy potrafią rozmawiać o tym, co się stało.
Dziecko lub nastolatek może borykać się z wieloma uczuciami lub stwarzać pozory, że nic się nie dzieje, może też nie czuć niczego szczególnego. Bez względu na sytuację, musicie pamiętać, że waszą rolą, jako osoby dorosłej, jest wspieranie dzieci i niesienie im pociechy. Zapewnijcie swoje dziecko, że uczucia, z którymi się boryka, są normalne i może o nich mówić. Jeśli chce zachować je przez jakiś czas dla siebie, pozwólcie mu na to. Nie mówcie dziecku, co powinno odczuwać, nie powstrzymujcie go, gdy chce wyrazić negatywne emocje, na przykład złość.
Artykuł pochodzi z książki "Poradnik dla osób w żałobie" wydanej przez fundację NAGLE SAMI
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze