Sowieckie déja vu [FOTOREPORTAŻ autorstwa Aleksandra Petrosjana]

A mówili: takiej Rosji już rychło nie będzie...
Tekst: Paweł Smoleński
Aleksander Petrosjan, wedle nazwiska i pochodzenia Ormianin, urodził się w 1965 roku we Lwowie. Rodzice jednak spakowali manatki i wyprowadzili się z prowincjonalnego miasta na zachodzie sowieckiego imperium do ówczesnego Leningradu - dzisiaj Petersburga - jednego z dwóch najważniejszych ośrodków ZSRR
n/z Dwaj kloszardzi na przystanku autobusowym w pobliżu kremla w Pskowie, 2012

Przed laty, tuż po upadku Sojuza, byłem w kilku posowieckich miastach. Dlatego patrząc na fotografie Petrosjana, przeżywam déja vu. Widzę takie same twarze jak kiedyś, tak samo nabrzmiałe i niedogolone, oglądam ludzi podobnych do tych sprzed ćwierćwiecza, zastygłych w tych samych pozach, w tych samych ciuchach, z nieodłączną butelką przyjaciółką, z sowiecką flagą. Mówiono mi wówczas, że takiej Rosji już rychło nie będzie, więc trzeba - słyszałem rady - nasycić się egzotyką końca ZSRR, bo niebawem zniknie na zawsze.
n/z Roboty drogowe Sankt Petersburg, 2009

Tymczasem z zupełnie współczesnych zdjęć Aleksandra Petrosjana 25 lat po upadku ZSRR wyłazi Rosja jak przed laty, może różna w detalu, lecz przemawiająca tym samym językiem.
n/z Dziewczynka przechodzi obok pomnika Lenina. Welsk, 2011

Dlatego Petrosjan jest dla mnie fotografem zmiany, która już chyba zmianą nie jest, bo dawno zlodowaciała, zastygła, a więc utrwaliła to, co miało być ledwie tymczasowe i odejść bezpowrotnie. Takie zdjęcia można dzisiaj zrobić w Moskwie, w Petersburgu, we Władywostoku, w Ufie. Nie będą się wiele różnić.
n/z Demonstracja antyrządowa w Sankt Petersburgu. Babcia ogląda ją przez lornetkę od drugiej strony, 2007

Ale Petrosjan zastrzega: - Petersburg to dzisiaj zupełnie inne miasto niż Leningrad. Choć nie trzeba wiele, by znaleźć takie miejsca i sytuacje jak z ZSRR, cofnąć się w czasie. Bo Rosji nie da się podsumować jednym zdaniem. Nie da się więc powiedzieć, czy jest dobrze, czy źle, lepiej czy gorzej, czy Rosja idzie do przodu, a może przeżywa trudny czas. Wiele zależy od tego, gdzie ustawi się aparat fotograficzny i kiedy naciśnie spust migawki.
n/z Święto Chrztu Pańskiego upamiętniające chrzest Jezusa Chrystusa w rzece Jordan, zamyka w świecie prawosławnym okres Bożego Narodzenia. By zmyć grzechy, trzeba zanurzyć się trzykrotnie Sankt Petersburg, 2015

n/z Halloween w metrze w Sankt Petersburgu, 2010

n/z Prezydent Władimir Putin podczas wizyty w zakładach zbrojeniowych. Sankt Petersburg, 2013