14 listopada 1475 r. Wesele w Landshut
Fot. LENNART PREISS AFP
W farze pod wezwaniem św. Marcina w mieście Landshut, siedzibie władców Bawarii, odbył się ślub miejscowego następcy tronu księcia Jerzego Bogatego Wittelsbacha z Jadwigą Jagiellonką, najstarszą córką króla Polski i wielkiego księcia Litwy Kazimierza IV Jagiellończyka. Ceremonii przyglądali się cesarz Fryderyk III oraz wielu innych niemieckich władców. Wesele w Landshut było jednym z najwspanialszych widowisk średniowiecznej Europy, w uroczystościach, które trwały aż osiem dni, wzięło udział około 9 tys. osób. Związek nie był udany, bawarski książę okazał się rozpustnikiem, który nie interesował się żoną. Osadził ją w odludnym zamku w Burghausen, gdzie zmarła w 1502 r. Książę umarł rok później na marskość wątroby.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Anna Jagiellonka - ostatnia królowa Polski z rodu Jagiellonów
14 listopada 1533 r. Pizarro podbija Inków
Obraz 'Pizarro zajmuje Peru Inków' Johna Everetta Millaisa Fot. Wikimedia Commons
Bitwa o Cuzco, stolicę państwa Inków (jej nazwa w języku keczua, którym posługiwali się Inkowie, oznacza „pępek świata”) trwała krótko i dla wojsk konkwistadora Francisca Pizarra nie była trudna - Hiszpanie stracili zaledwie jednego żołnierza, a drugi został ranny. Przewaga techniczna kontynuujących podbój Peru wojsk hiszpańskich była ogromna, a w dodatku pomoc zaoferował im pretendujący do inkaskiego tronu wódz Manco Inka. Po zwycięstwie Pizarro koronował go na marionetkowego władcę. Trzy lata później miasto spłonęło, gdy Manco Inca zdołał wyswobodzić się spod kontroli i zorganizować antyhiszpańskie powstanie. Na miejscu zgliszczy Hiszpanie wybudowali nowe miasto.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Gonzalo Pizarro jako pierwszy wyruszył na poszukiwanie Eldorado
14 listopada 1886 r. Dziurkacz opatentowany
Niemiecki dziurkacz z XIX wieku. Friedrich Soennecken opatentował dziurkacz 14 listopada 1886 r. Wikipedia Commons
Wynalazcą dziurkacza, tego genialnego w swej prostocie przedmiotu, był Niemiec Friedrich Soennecken, urodzony w 1848 r. w Nadrenii Północnej-Westfalii jako syn kowala. Firmę produkującą materiały biurowe założył w wieku 27 lat. Po ośmiu latach zatrudniał już 30 pracowników, a w chwili śmierci w 1919 r. ok. 1000. Dziurkacz zrobił błyskawiczną karierę - i to nie tylko w biurach.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Historia dziurkacza
14 listopada 1896 r. Żywe fotografie w Krakowie
Kadr z filmu 'Bracia Lumiere' Materiały prasowe Kino Świat
Pod takim tytułem krakowski Teatr Miejski reklamował pokaz filmowy z użyciem aparatury braci Auguste’a Marie i Louisa Jeana Lumière. W 1895 r. bracia opatentowali kinematograf, a 28 grudnia 1895 r. zorganizowali w Paryżu pierwszą publiczną projekcję filmu „Wyjście robotników z fabryki”. Tak jak i inne ich pierwsze obrazy pokazywał on migawką z życia. Wielki amerykański wynalazca Thomas Alva Edison wyprzedził Francuzów i już w 1892 r. zbudował pierwszy aparat do utrwalania scen ruchomych, a 16 kwietnia 1896 r. odbył się pokaz filmowy w USA. Na ziemiach polskich po raz pierwszy ruchome obrazy pokazano 18 lipca w Warszawie przy użyciu aparatury edisonowskiej. Ale to technika braci Lumière okazała się lepsza i to oni uchodzą za ojców kina.
14 listopada 1934 r. Bitwa o Highbury
Stadion Highbury w 2005 r. Wikipedia Commons
Na londyńskim stadionie Highbury świeżo upieczeni mistrzowie świata, Włosi, zmierzyli się z piłkarzami Anglii uważającymi się za niedoścignionych. Wyspiarze zlekceważyli zarówno I mistrzostwa w Urugwaju w 1930 r., jak i Mundial rozgrywany w 1934 r. w Italii, nie pojechali też na turniej do Francji w 1938 r. Zgadzając się na mecz z Włochami, zamierzali pokazać, kto jest prawdziwym mistrzem. Już w 10. minucie obrońca Luis Monti doznał złamania nogi w starciu z rywalem i Włosi musieli grać w dziesiątkę (zmian wówczas nie można było dokonywać). „Azzuri” grali równie ostro jak Anglicy - w efekcie Eddie Hapgood miał złamany nos, Ray Bowden skręcił nogę w kostce, a Eric Brook doznał złamania ramienia. Mecz, zakończony wynikiem 3:2, dla Anglii był tak brutalny, że przeszedł do historii jako „Bitwa o Highbury”.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Piłkarz Józef Kałuża dostał propozycję nie do odrzucenia: albo będzie trenować Niemców, albo zostanie wysłany do Auschwitz
14 listopada 1957 r. Konferencja gangsterów
Joseph 'Joe the Barber' Barbara Wikipedia Commons
W Apalachin w stanie Nowy Jork w rezydencji Josepha Barbary zwanego Joe Fryzjerem zebrało się tego dnia około setki mafijnych bossów, by radzić nad sytuacją powstałą po zamordowaniu trzy tygodnie wcześniej Alberta Anastasii, jednego z najbardziej bezwzględnych i potężnych nowojorskich mafiosów. Gangsterzy chcieli zaradzić niepokojącej ich sytuacji, bo w 1957 r. walka o wpływy poszczególnych rodzin stawała się coraz bardziej bezwzględna. Konferencję przerwał nalot policji i agentów federalnych, którzy aresztowali wielu gangsterów. Konferencja wstrząsnęła opinią publiczną, a wieloletni szef FBI John Edgar Hoover nie mógł już dłużej zaprzeczać temu, że w USA istnieje przestępczość zorganizowana.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Stowarzyszenia bandytów, złodziei i innych wyrzutków
14 listopada 1989 r. Eksplozji nie będzie
Wybuch bomby atomowej, 1953 Fot. U.S Government/Flickr (CC BY 2.0)
Rada Najwyższa Kazachskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej przegłosowała uchwałę o przerwaniu prób jądrowych na poligonie w Semipałatyńsku. 11 dni później przychylił się do niej Igor Biełousow, radziecki wicepremier. Organizacje ekologiczne przedstawiły wcześniej informacje o wyższej o 45 proc. śmiertelności dzieci w tym regionie. Mieszkańcy znacznie częściej chorowali na białaczkę i raka skóry. Dane wywołały wielotysięczne manifestacje w mieście. Zamknięcia poligonu żądali także strajkujący górnicy w Karagandzie i Ołżas Sulejmenow, najbardziej znany kazachski pisarz. Na poligonie w ciągu 50 lat dokonano 450-500 prób jądrowych, po 1963 r. - w wydrążonych sztolniach.
Wybierz prenumeratę, by czytać to, co Cię ciekawi
Wyborcza.pl to zawsze sprawdzone informacje, szczere wywiady, zaskakujące reportaże i porady ekspertów w sprawach, którymi żyjemy na co dzień. Do tego magazyny o książkach, historii i teksty z mediów europejskich. Zrezygnować możesz w każdej chwili.
