"Zaprojektowane po ludzku" to akcja "Gazety Wyborczej". Od października 2018 r. promowaliśmy tych, którzy projektują tak, by w myśleniu o designie nie zgubić człowieka. Którzy pamiętają o jego potrzebach, zachowaniach, oczekiwaniach i marzeniach. Mówiliśmy o tych, którzy biorą pod uwagę trendy społeczne i technologiczne, ale też wykorzystują badania zwyczajów użytkowników. Urządziliśmy warsztaty w pięciu miastach, podczas których zastanawialiśmy się, jak sprawić, żeby „ludzkich” projektów było w naszym życiu jak najwięcej.
W ramach akcji "Zaprojektowane po ludzku" zorganizowaliśmy również konkurs skierowany do firm projektujących i produkujących wszystko, co tworzy dom. Nagrodę konkursową, czyli specjalny znak jakości, "Gazeta Wyborcza" wręczyła po raz pierwszy.
Problem? Projektujemy dla młodych i bogatych
Galę konkursową rozpoczęła debata z udziałem ekspertów. Gościem specjalnym był Piotr Voelkel, współzałożyciel School of Form. - Rola projektanta-artysty będzie malała, bo przybywa wyzwań, którym sprosta jedynie projektant gotowy pochylić się nad potrzebami ludzi - stwierdził.
- Projektant musi poznać ludzi, by na bazie doświadczeń wyznaczyć sobie zadanie, które spowoduje rozwiązanie ich problemu. Zależy mi na tym, by nasi projektanci weszli we współpracę z polskim biznesem, który stworzy oryginalne, unikatowe produkty zaprojektowane z myślą o ludzkich potrzebach - twierdził Voelkel. I dodał: - Stać nas na projektowanie rzeczy trwałych i dobrej jakości.
Debatę poprowadził Mariusz Kania, dziennikarz "Gazety Wyborczej". Rozpoczął od pytania: co to znaczy “nieludzkie projektowanie”?
Prof. Czesława Frejlich z Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie:- Zazwyczaj projektuje się dla młodych, pięknych i bogatych. Pozostali, cała rzesza ludzi, są zaniedbywani.
Według prof. Grzegorza Niwińskiego z ASP w Warszawie większą porażkę odnosimy na polu ekologii. - Eskalujemy zużycie produktów, niszczymy przyrodę. Coś musimy w tej sprawie zrobić, bo dochodzimy do groźnego punktu. Podobnie myśli dr Magda Kochanowska z ASP w Warszawie. - Nieludzkie jest to, że wyrzucamy dobre rzeczy, nawet nie podejmujemy prób, by je naprawić - mówiła.
Prowadzący debatę zapytał więc, czy konsumpcja wymusza nietrwałe projektowanie, czy jest przeciwnie - to projektanci wymuszają większą konsumpcję. Zdaniem prof. Frejlich problem ma związek z wartościami. Prof. Niwiński obarczył jednak winą producentów i projektantów. - To model projektowania wpływa na zachowanie ludzi - stwierdził. - Bardzo wiele rzeczy można zaprojektować trwalej, pożyteczniej i ekologiczniej. Strategie projektowania podążają za konsumpcją.
Doktor Kochanowska broniła projektantów. - Ludzie chcą np. kupować głównie to, co ładne. Kilka lat temu poznałam projektantów z Izraela, pracowali nad projektem implantu fragmentu kręgosłupa. Warunkiem zlecenia było, aby był on ładny. Zdziwili się - przecież nie będzie go widać po wszczepieniu. Okazało się, że pacjenci wybierają protezy pod tym właśnie kątem. To znaczy, że projektanci nie zawsze są próżni, ale muszą odpowiadać na potrzeby odbiorców.
Używamy języka krytyki, którego dotychczas brakowało
Następne pytanie dotyczyło cyrkularnej ekonomii: to chwilowa moda czy trend? - To jest absolutna konieczność - odpowiedział profesor Niwiński. - Bardzo wiele zasobów się kończy, będziemy zmuszeni do eksploatowania naszych śmieci, ale to nie wystarczy, bo recyclingu nie można stosować w nieskończoność. Butelkę PET da się wykorzystać może dwukrotnie. I tak kończy na wysypisku. Dlatego lepszym rozwiązaniem są surowce biodegradowalne. A optymalnym rozwiązaniem jest naprawianie produktów. Tylko że producenci nam to często uniemożliwiają: mam taką suszarkę, której nie mogłem wyczyścić, bo nie dało się jej rozkręcić.
- Na szczęście coraz więcej projektantów kieruje wysiłki w projektowanie rzeczy trwałych - stwierdziła dr Kochanowska. Prof. Frejlich była bardziej sceptyczna: - Gospodarkę cyrkulacyjną wymusza coraz częściej prawo. Jednak poruszamy się w obrębie gospodarki, a jej cel to produkować coraz więcej i coraz więcej konsumować. Błąd leży więc u podstaw. Stoimy przed koniecznością wielkich przewartościowań.
Prof Niwiński: - Ale są przecież trendy slow, również obecne w projektowaniu. W innych dziedzinach polega to na zwolnieniu tempa, w projektowaniu oznacza to nacisk na rzeczy trwalsze i takie, które da się naprawić.
Czy znak “Zaprojektowane po ludzku” na produktach może skłonić do kupowania? Dr Kochanowska: - Coraz więcej osób stawia opór szalonej konsumpcji. Ciągle jednak mamy do czynienia z pomysłami typu projektowanie tubki pasty do zębów, żeby nie dało się jej do końca wycisnąć i żeby szybciej kupić następną.
Prof. Niwiński apelował, by nie atakować producentów. - Mają trudną sytuację: wybudowali fabryki i zatrudnili ludzi, są za nich teraz odpowiedzialni. Trzeba więc docenić, jeśli robią cokolwiek dla środowiska. Niektórzy dzielnie o to walczą.
- Jednak nagrody przyznawane za dobre produkty mają fundamentalne znaczenie - zakończyła debatę prof. Czesława Frejlich. - Zaczynamy o problemie rozmawiać, zastanawiać się nad tym, co jest dobre, a co złe. Używamy języka krytyki, którego dotychczas w polskim designie brakowało. Upowszechnienie tej wiedzy jest krokiem w dobrym kierunku - przekonywała.
Zwycięzcy konkursu
O tym, komu zostanie przyznana nagroda, czyli specjalny znak jakości, zdecydowała kapituła w składzie: Radosław Ratajczak, Joanna Krzywda, Tomek Rygalik, Oskar Zięta, Agnieszka Jacobson-Cielecka, Mirosław Filiciak, Jarosław Szymański, Natalia Pietruszewska-Golba, Maciej Siuda, Mateusz Halawa i Marcelina Plichta-Wabnik.
Radosław Ratajczak, seryjny design thinker, pogratulował wszystkim, którzy wzięli udział w konkursie. - Polscy twórcy są coraz bardziej świadomi. To widać po zgłoszeniach. Cieszę się, że firmy podejmują takie wyzwania i dostrzegają potencjał w budowaniu przewagi konkurencyjnej poprzez design. Design to nie tylko jak coś wygląda, ale przede wszystkim jak coś działa, w jaki sposób zaspokaja potrzeby użytkowników i jakie dostarcza im doświadczenia. Budowanie takiej strategii to światowy trend - powiedział.
Z kolei Jerzy Wójcik, wydawca "Gazety Wyborczej", przytoczył słowa Adama Michnika: "Tylko rzeczy niemożliwe warte są wysiłku". I dodał: - Obiecuję państwu, że to nasze pierwsze wspólne słowo, ale nie ostatnie - będziemy tę utopię rok po roku organizować.
Głos zabrał również Paweł Rydz, dyrektor Amiki, która otrzymała nagrodę specjalną: - Wiedziałem, że to projekt dla nas. Amica jako firma od siedmiu dekad projektuje dla ludzi - mamy doświadczenia zebrane z polskich gospodarstw domowych. Przyszedł czas, by Amica zabrała głos również w projektowaniu po ludzku. Słuchamy ludzi, także tych krytycznych uwag. Mam nadzieję, że ten projekt będzie kontynuowany. Z małych rzeczy rodzą się wielkie koncepty.
W konkursie wzięło udział 66 produktów i usług, z których wyłonionych zostało aż dziesięć projektów. Oto one:
Scandi Duo
Podwójne lustro łazienkowe z mechanizmem obrotowym, które można płynnie dopasowywać do wzrostu domowników. Jest szczególnie funkcjonalne dla rodziny z dziećmi. Małe dziecko bez problemu opuści lustro w dół, a wysoki mężczyzna może podnieść je do góry, aby wygodnie przejrzeć się przy goleniu.
Oprócz niezwykłej funkcjonalności lustro Scandi DUO odznacza się eleganckim, wpisującym się w trendy wzornictwem oraz wysoką jakością wykonania.
Autorzy projektu: Aleksandra Giera, Wioletta Cielemęcka i Michał Giera
OKLIN GG-02
To pierwsze w Polsce kompaktowe urządzenie do kompostowania resztek żywności i odpadów biodegradowalnych w warunkach domowych. W ciągu 24 godzin przetwarza wrzucone odpady organiczne w pełnowartościowy, gotowy do dalszego zastosowania produkt, czyli prekompost. Jest idealny jako polepszacz jakości kompostu lub w uprawach własnych, przydomowych ogródkach czy ziemi doniczkowej. Cichy w użyciu, praktycznie bezzapachowy i niewielkich wymiarów. Ładny design pasuje do wyglądu nowoczesnej kuchni.
Agata Szczotka INTERSEROH Polska
Young Users
Meble Young Users podążają za wiekiem, uwzględniają płeć i zainteresowania młodych osób oraz zmieniający się styl życia. To meble, z których jak z klocków można budować własną przestrzeń (wygląd można zmieniać przez dodawanie akcesoriów). Są odpowiednie nie tylko dla dziecka czy nastolatka, ale również dla dorastających osób, które chcą, by pokój odzwierciedlał ich osobowość.
Modułowość mebli i ich duża mobilność odpowiadają stylowi życia nastolatków, którzy swój pokój traktują jak centrum wszechświata – w nim śpią, odpoczywają, uczą się, przechowują rzeczy i spotykają się z przyjaciółmi.
Marta Krupińska, projektantka kolekcji Young Users, VOX
Torba BeGood
Można pomyśleć, że torba to przecież nic kreatywnego. Czyżby? Z nią nie weźmiemy już ani jednej nieszczęsnej, jednorazowej zrywki. Gdy mamy pod ręką (dosłownie) 10 siateczek - każda jest skategoryzowana według wielkości - to wystarczy tylko sięgnąć po wielkość, której potrzebujemy. Czy to na orzechy, czy na cebulę, czosnek albo sporą liczbę ziemniaków. Torba BeGood daje nam poczucie robienia czegoś dobrego - dla nas samych, bo plastik, który jest praktycznie wszędzie truje nas i naszych bliskich każdego dnia. I jest wielokrotnego użytku.
Marta Krop
Opakowania szklane Glasipurkki
To system wielofunkcyjnych pojemników do przechowywania żywności, wpisujących się w trend smart packaging. Powstał z potrzeby ułatwienia przygotowywania posiłków przez opiekunów osób niepełnosprawnych. Osoba niepełnosprawna może bez trudu odnaleźć wcześniej przygotowany przez opiekuna posiłek i w łatwy sposób uzyskać informację o jego zawartości. Glasipurkki wykorzystuje technologię NFC, dzięki której użytkownik ma swobodny dostęp do wszelkich informacji przez swojego smartfona opartego zarówno na systemie Android, jak i iOS.
Cezary Zamojski
Sunray Spin
Lampa Sunray Spin jest regulowaną lampą podłogową o liniowym źródle światła. Zapewnia doskonałe oświetlenie w miejscu pracy lub wypoczynku. Doskonale sprawdza się w przestrzeni domowej do wszelkich prac manualnych, gdzie potrzebna jest duża ilość światła, np: praca przy biurku czy w pokoju dziecięcym do odrabiania lekcji. Świetnie sprawdza się w salonie, gdzie dzięki wbudowanej regulacji jasność można stworzyć nastrojowe oświetlenie, a minimalistyczna forma pozwala jej wtopić się w otoczenie. Najwyższa jakość zastosowanego światła pozwala na wielogodzinną pracę i minimalizuje objawy zmęczenia.
Robert Sarlej
Filtr antysmogowy
NovaAir - filtr antysmogowy i antyalergenowy do nawiewników okiennych - zaspokaja potrzebę bezpieczeństwa w domu, jeśli chodzi o jakość nawiewanego powietrza. Usuwa z niego zanieczyszczenia takie jak smog, pył czy pyłki. Jest rozwiązaniem tanim w zakupie i użytkowaniu, uniwersalnym, bardzo prostym w swojej konstrukcji, a także łatwym w eksploatacji.
Katarzyna Gajda i Dominik Konieczny
Kolekcja plakatów Aqua Posters
Plakaty, które prezentują akweny z całego świata. Wykonywane są techniką sitodruku. Przy druku każdego egzemplarza inaczej rozprowadzane są mieszanki farb, dzięki czemu nie znajdziemy dwóch identycznych plakatów. Łączą funkcję dekoracyjną z pierwotną funkcją plakatu, czyli przekaźnikiem informacji. Każdy egzemplarz jest unikatowy i opowiada historię konkretnego miejsca.
Michał Chojnacki, Studio Warto
Drzwi i ścianki Icon Loft
To minimalistyczny design i najwyższa jakość wykonania, a także odpowiedź na panujące trendy w projektowaniu wnętrz. System stalowych ram produkowany jest ze starannie wybranego, najwyższej jakości materiału. Ramy są malowane w technologii lakierowania proszkowego.
Wszystkie ściany szklane Icon Loft projektowane są na wymiar, dzięki czemu pozostają w 100 procentach dopasowane do potrzeb wnętrza.
Michał Budzanowski, Icon Concept Design
Airror
To rozwiązanie antysmogowe. Projekt ma charakter badawczo-rozwojowy. Celem jest opracowanie systemu monitorującego wpływ nasadzeń zieleni na poprawę jakości powietrza. Łączy nowe technologie i środowisko naturalne. Projekt zakłada badanie obiektów, gdzie zostają zamontowane czujniki do pomiaru zanieczyszczeń powietrza oraz nasadzone odpowiednie rośliny. Prawidłowo dobrane i rozmieszczone rośliny mogą się przyczynić do redukcji zanieczyszczeń.
Paula Schabińska
Więcej informacji i tekstów, które publikowaliśmy w ramach konkursu "Zaprojektowane po ludzku", znajdziecie w specjalnym SERWISIE.
Organizatorem akcji jest Agora, partnerem Amica, a partnerem merytorycznym School of Form. Pomysłodawcą akcji jest Robert Staśkiewicz.
Beznadziejna i bezużyteczna. Jak niby wykorzystać te worki w sklepie, nakleić kody, następnie prać do upadłego po każdych zakupach? Ja dziękuję za taką ekologię. Lepszym pomysłem byłyby worki papierowe do produktów sypkich, wędlin, pieczywa, serów twardych itp. Na pewno jest wiele bardziej przyjaznych środowisku i ludziom rozwiązań do zastosowania na masową skalę.
Nieprawda. Polski klient jest notorycznie lekceważony od zawsze, a najgorsze, że to akceptuje uważając, że skoro było tak od zawsze to musi być nadal, bo nie da się [?!] inaczej.