Każdy organizm na Ziemi posiada swoją unikalną niszę ekologiczną, a więc zdefiniowany zespół warunków środowiskowych, w jakich może funkcjonować. Każdy klimat umożliwia funkcjonowanie różnym zestawom (zespołom) organizmów, dla których warunki te są korzystne. Zmiana klimatu oznacza de facto przesunięcia obszarów, na których można by spotkać konkretny zestaw organizmów w stronę biegunów lub w ekosystemach górskich, wyżej. Powinno to prowadzić do przesunięcia się w przestrzeni zasięgu gatunków i ich zespołów. Zmiany takie obserwujemy już w naturze.
Każda populacja ma w pewnym zakresie potencjał do adaptacji, do zmiany warunków środowiskowych. Adaptacja taka nie jest jednak szybka. Przesuwanie się zasięgów gatunków w przestrzeni także nie jest procesem prostym i szybkim. Na przykład naturalny cykl wymiany gatunków w lesie trwa od kilkudziesięciu do stu kilkudziesięciu lat (patrz: podlinkowane materiały). Zbyt szybkie zmiany warunków środowiskowych oznaczać mogą masową i długotrwałą degenerację ekosystemów oraz ekstynkcję tworzących je populacji. Możliwość przesuwania zasięgów ku biegunom jest ograniczona także chociażby przez różną długość dnia i nocy na różnych szerokościach geograficznych. Część populacji nie jest w stanie się przemieścić w przestrzeni, bo niezbędne dla nich warunki nie występują w zasięgu możliwej migracji. Tak dzieje się na przykład z ekosystemami raf koralowych, wrażliwych na wysokie temperatury i obniżone pH.
Temperatura jest czynnikiem wpływającym na wiele aktywności i cech organizmów. U wielu gatunków gadów i ryb to temperatura inkubacji jaj decyduje o płci nowo narodzonych osobników. Ocieplenie może więc zaburzyć naturalne proporcje pomiędzy samcami i samicami, zaburzając funkcjonowanie populacji. Jak wiesz z lekcji o cyklu węglowym, szybkie zakwaszanie oceanów wiąże się ze spadkiem dostępności jonów wodorowęglanowych, niezbędnych do funkcjonowania wszelkich organizmów wykorzystujących węglan wapnia do budowania zewnętrznych szkieletów, począwszy od mikroskopijnych planktonowych otwornic po kilkusetkilogramowe małże przydacznie (Tridacna) i korale rafotwórcze. Może to doprowadzić do wyginięcia wielu z tych organizmów
Stowarzyszone z ociepleniem klimatu podnoszenie się poziomu wody w oceanach generuje destabilizację i postępującą degradację ekosystemów związanych z morskim brzegiem. Powoduje na przykład zniszczenie (zalanie) przymorskich torfowisk i lasów namorzynowych oraz ekstynkcję wielu bytujących tam populacji.
Z powodu szybkości zmiany klimatu wiele populacji organizmów nie jest w stanie zaadoptować się do zmieniających się warunków ani przemieścić do zastępczych siedlisk. Jest to jeden z czynników sprawczych utraty bioróżnorodności zarówno w ujęciu lokalnym, jak i globalnym. Często trudno jest stwierdzić, czy gatunek jest zagrożony lub zanikł w wyniku zmiany klimatu, czy z innych antropogenicznych przyczyn. Niemniej bez wątpienia klimatyczny komponent ekstynkcji gatunków jest coraz częściej zauważalny i opisywany.
Materiały pochodzą z książki "Klimatyczne ABC" Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego. Redakcja naukowa: Magdalena Budziszewska, Aleksandra Kardaś, Zbigniew Bohdanowicz. Więcej materiałów na stronie: https://klimatyczneabc.uw.edu.pl/
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze