Fotowoltaika w Polsce cierpi na wiele przypadłości wieku młodzieńczego. W interesie nas wszystkich leży uczynienie jej bardziej odpowiedzialną

Mimo spektakularnego rozwoju fotowoltaiki prosumenckiej w ciągu ostatniego roku w polskim społeczeństwie wciąż istnieją liczne obawy wobec domowych elektrowni słonecznych. Według badania przeprowadzonego przez firmę N Energia w grudniu 2020 roku wśród najczęściej występujących obiekcji są koszty instalacji i obsługi, opłacalność inwestycji oraz ewentualne problemy techniczne.

Czy to zasadne obiekcje? I tak, i nie.

Olbrzymia przewaga domowych instalacji fotowoltaicznych nad produkcją komercyjną wynika z faktu, że prosument, czyli właściciel takiej instalacji, część wyprodukowanej energii elektrycznej wykorzystuje na miejscu, dla zaspokojenia własnych potrzeb.

Co więcej, maksymalizowanie poziomu autokonsumpcji leży w interesie ekonomicznym państwa, ale w pierwszej kolejności samego prosumenta, ponieważ eliminuje koszty przesyłu prądu do sieci i z powrotem oraz skraca okres zwrotu z inwestycji.

Na opłacalność i bezusterkowe działanie instalacji równie mocno wpływają jakość jej projektu, jakość zastosowanych urządzeń oraz jakość montażu. Każda instalacja fotowoltaiczna może sprostać pokładanym w niej oczekiwaniom eksploatacyjnym wyłącznie wtedy, gdy wykonawca spełni wiele niezbędnych wymagań technicznych. Prawidłowo zaprojektowana instalacja, uwzględniająca profil zużycia prądu w konkretnym gospodarstwie domowym, obsługuje w pierwszej kolejności potrzeby samego gospodarstwa, nie generując przy tym większych problemów dla sieci przesyłowych.

Ośmielę się natomiast stwierdzić, że

problemy techniczne z oddawaniem wyprodukowanego prądu do sieci, ale też takie, które zmniejszają wydajność elektrowni słonecznej i zwiększają koszt jej obsługi, dotyczą wyłącznie nieprofesjonalnie wykonanych instalacji.

Niskiej jakości moduł będzie podatny na rozszczelnienie. Niskiej jakości falownik zamienia energię promieniowania słonecznego nie tylko na prąd, ale i na szkodliwe ciepło. A niskiej jakości zabezpieczenie nie rozłącza obwodu w przypadku wykrycia niebezpiecznego sygnału. Jakość projektu technicznego zależy od dopasowania modułów fotowoltaicznych do falownika, prawidłowego rozmieszczenia urządzeń instalacji oraz, co ważne, od właściwego podłączenia linii zasilającej elektrowni do rozdzielnicy elektrycznej.

Prowadzenie biznesu w branży odnawialnych źródeł energii wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Podobnie jak w medycynie, firmy obecne na tym rynku powinny kierować się zasadą – przede wszystkim nie szkodzić. Niestety, skutkiem dobrej koniunktury na rynku instalacji fotowoltaicznych jest pojawienie się na nim podmiotów zupełnie zaniedbujących kwestie jakości, co negatywnie wpływa na reputację całej branży.

Przykładem takiej niekompetencji jest przypadek prosumenta, któremu nierzetelni instalatorzy podłączyli linię zasilającą instalacji fotowoltaicznej w taki sposób, że przez pół roku okresu rozliczeniowego nie zasilała ona urządzeń elektrycznych w budynku oraz nie oddała nawet 1 kWh energii nadmiarowej do sieci. Po przeprowadzeniu audytu na zlecenie prosumenta odkryliśmy, że świeżo upieczony instalator podłączył przewody zasilające falownika w rozdzielnicy w sposób świadczący o zupełnym braku wiedzy elektrycznej. Coraz częściej zdarzają się również przypadki montażu tańszych, ale niecertyfikowanych na polski rynek falowników. Taka oszczędność jest nie tylko pozorna, ale przede wszystkim stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa.

Częściowo winę za to ponoszą sami inwestorzy, którzy podczas wyboru dostawcy usług kierują się wyłącznie ceną i często decydują się na zawarcie umowy z nieprofesjonalnym instalatorem.

Chciałbym również odnieść się do przekonania, że domowa instalacja fotowoltaiczna podłączona do sieci energetycznej nie może działać po zaniku napięcia. Z technicznego punktu widzenia taki stan rzeczy wynika z faktu, iż usuwający awarię serwisant linii niskiego napięcia musi mieć pewność, że żadne źródło wytwórcze energii elektrycznej nie podaje napięcia na słup. Z tego powodu falowniki sieciowe do zastosowań fotowoltaicznych projektuje się w sposób zapewniający ich wyłączenie w momencie wykrycia braku napięcia w sieci.

Jednak za pomocą prostych urządzeń elektrycznych dokładanych do rozdzielnicy jesteśmy w stanie zagwarantować prosumentom możliwość korzystania z energii słonecznej również po zaniku napięcia w sieci.

Urządzenia te w standardowych warunkach przewodzą prąd we wszystkich kierunkach. Po zaniku napięcia w sieci automatycznie i niezwłocznie przełączają się w tryb zasilania wszystkich urządzeń w budynku i - co najważniejsze - oddzielają wysokie napięcie pochodzenia fotowoltaicznego od uszkodzonej sieci zewnętrznej. Instalacja prosumenta działa w tym przypadku w trybie autonomicznym, produkując energię wyłącznie na potrzeby wynikające z chwilowego zapotrzebowania.

W tym kontekście warto się zastanowić również nad zakupem domowego magazynu energii. Oferta jest tym bardziej warta rozważenia, że w następnej edycji programu “Mój prąd” takie rozwiązanie wraz z innymi zwiększającymi autokonsumpcję energii słonecznej, czyli pompami ciepła, ładowarkami do samochodów hybrydowych i elektrycznych, będzie aktywnie wspierane. Nawet jeśli w momencie montażu instalacji fotowoltaicznej przyszły prosument nie jest gotowy na poniesienie dodatkowych kosztów na magazynowanie energii, radzę wybrać tak zwany falownik hybrydowy, który umożliwia podłączenie akumulatorów w dowolnym momencie w przyszłości.

Reasumując, okres zwrotu z inwestycji w domową elektrownię słoneczną z uwzględnieniem obecnych warunków prawnych, ulg i dotacji nie przekracza kilku lat. Jesteśmy dopiero przed prawdziwym boomem tej technologii na polskim rynku. Fotowoltaika w Polsce nadal jest młodą branżą i z tego powodu cierpi na wiele przypadłości wieku młodzieńczego. W interesie całego społeczeństwa leży uczynienie jej bardziej odpowiedzialną, co wymaga wysiłku nie tylko od państwa, lecz wszystkich uczestników ekosystemu, w tym i samych prosumentów.

Dr inż. Michał Modzelewski, dyrektor techniczny firmy N Energia