Regulaminy, czyli jakie warunki trzeba spełnić podczas tworzenia dobrego prawa [ćwiczenia dla czytelników]

Kazus mistrzostwa

Regulamin jest aktem prawnym, który określa sposób postępowania we wszystkich sprawach związanych z przedmiotem regulacji, czyli w przypadku mistrzostw z przygotowaniem oraz przebiegiem meczu. Skoro jest aktem prawnym, to oznacza, że powinien spełniać podstawowe warunki wymagane od prawa:

• a/ ogólność, czyli abstrakcyjność (ma mieć zastosowanie do wszystkich podobnych sytuacji, a nie być tworzony i nie może powstać wrażenie, że jest tworzony jedynie na użytek jednego meczu,
• b/ powinien regulować w możliwie pełny i wyczerpujący sposób najważniejsze elementy regulacji czyli problematyki meczu,
• c/ powinien zawierać wyraźne określenie tzw. zakresu podmiotowego, czyli określenie, do kogo jest skierowany,
• d/ wskazane jest określenie zakresu czasowego obowiązywania, czyli kiedy przestaje obowiązywać,
• e/ ważne jest, by określał sposób rozwiązywania ewentualnych konfliktów i sporów związanych z jego stosowaniem (jakie konflikty; kto ma rozstrzygać; w jakim trybie; czy możliwe jest odwołanie od decyzji rozstrzygającej konflikt, kto rozstrzyga i w jakim trybie takie odwołanie). 

Kto powinien tworzyć regulamin?

Regulamin jest adresowany do uczestników szkolnych rozgrywek sportowych (piłkarskich) i to oznacza, że możliwie reprezentatywne grono przedstawicieli społeczności szkolnej (uczniów) powinno być zaproszone i zaangażowane w tworzenie regulaminu. Można wyobrazić sobie, że konsultantami projektu regulaminu będą wskazani przez uczniów nauczyciele/rodzice jako osoby  niezaangażowane w rozgrywki, ale dzielące się doświadczeniem życiowym i umiejętnościami zawodowymi (dobrze byłoby, by był to prawnik/prawniczka). Projekt regulaminu powinien być poddany konsultacji, w której każdy zainteresowany mógłby wyrazić własne stanowisko. Powinno być wyznaczone grono uczniów, które ostatecznie podejmie decyzję o treści regulaminu; w głosowaniu, zakładając na przykład wymóg, by za regulaminem opowiedziało się 2/3 lub 3/4 uczestników gremium upoważnionego do przyjęcia regulaminu – chodzi o to, by był to akt mający możliwie najszersze poparcie).

Relacja między Robertem a grupą uczniów, którzy postanowili zorganizować turniej, ma charakter

a/ formalny,

b/ nieformalny.

Formalny charakter oznacza, że jest przewodniczącym samorządu szkolnego, wybranym przez większość uczniów, upoważnionym na mocy Regulaminu Samorządu do podejmowania określonych decyzji, inicjowania spraw ważnych dla społeczności uczniowskiej, reprezentowania interesów i potrzeb uczniów wobec władz szkolnych i komitetu rodzicielskiego. Relacja nieformalna polega na tym, że cieszy się autorytetem i sympatią uczniów, ma dobry kontakt interpersonalny z większością koleżanek i kolegów, może oddziaływać na postawy i zachowania osób współpracujących z nim jako przewodniczącym. W praktyce statusy formalny i status nieformalny przenikają się, wzmacniając (lub osłabiając) rzeczywistą pozycję, znaczenie i rolę jako przewodniczącego samorządu. Na pewno cechy lidera, przywódcy, grają na jego rzecz i korzyść. Im mocniejsza osobowość, tym większe znaczenie ma mechanizm hamowania i moderowania zachowaniami przywódcy, w postaci publicznej dyskusji nad jego postawami i zachowaniami, czy mechanizm odwołania w przypadku niewypełniania lub nienależytego wypełniania zobowiązań nałożonych na przewodniczącego.

Opracowanie regulaminu w sekrecie przed innymi uczniami nie tylko było niewłaściwe z punktu widzenia mechanizmu tworzenia prawa, lecz było także - co jest regułą w takich sytuacjach – grzechem pierworodnym całego konfliktu.

Prawo tworzy reguły umowy społecznej i wszyscy zainteresowani treścią takiej umowy powinni mieć prawo uczestnictwa w pracach dotyczących regulaminu.

Nikt nie może być w sposób arbitralny wyłączony z tego procesu prawotwórczego. Przewodniczący samorządu, jako inicjator rozgrywek, może pełnić funkcję moderatora i koordynatora prac, ale nie może uzurpować sobie monopolu. Im większy udział zainteresowanych w procesie przygotowania aktu prawnego (regulaminu), tym większy poziom jego legitymizacji, czyli naturalnego wsparcia i poparcia dla przyjętych regulacji. Twórcy aktu utożsamiają się z jego treścią, a tym samym jego stosowanie i przestrzeganie staje się wartością łączącą wszystkich uczestników przedsięwzięcia. Tylko osoby mające złe intencje, osoby niedziałające we wspólnym interesie gotowe są do narzucania swojego zdania innym.

Prawo stanowione w wyniku debaty, sporu, dochodzenia do kompromisu jest prawem, które daje nadzieję na jego minimalną poprawność – legislacyjną, czyli zgodną z regułami stanowienia prawa, i treściową, czyli dotyczącą samej istoty regulacji.

Zachowanie tych reguł nie daje gwarancji doskonałości, ale pozwoli ustrzec się przed katastrofą. A co najmniej zmniejszy ryzyko wystąpienia nieszczęścia, nawet na tak małą skalę jak zerwanie mistrzostw. Jedną z takich gwarancji jest wyłączenie sytuacji, w której może nastąpić konflikt ról/interesów, a nawet podejrzenia występowania konfliktu. Oznacza to, że np. sędzią nie może być osoba, co do której można przedstawić zastrzeżenia i wątpliwości co do bezstronności i obiektywizmu, a takie podejrzenie może być uzasadnione, gdy sędzia ma formalne lub nieformalne związki z jedną z drużyn biorących udział w turnieju.

Kto jest pokrzywdzony ?

Przede wszystkim ofiarą jest sama idea rozgrywek, która miała łączyć społeczność uczniowską (także w wymiarze ostrej, ale fair rywalizacji), a nie prowadzić do napięć i konfliktów. Rzecz dotyczy zaufania jako podstawy poprawnych i przyjaznych relacji międzyludzkich. Ofiarą jest mechanizm współpracy, współdziałania i edukacji w zakresie tworzenia wspólnych, wspólnie akceptowanych reguł postępowania. Ofiarą jest zaufanie do reguł jako bezwzględna, uczciwa i powszechnie akceptowana dyrektywa stosunków międzyuczniowskich. Ofiarą jest – uzasadnione - wyobrażenie i oczekiwanie, że sędzia spełnia podstawowe wymogi stawiane arbitrom: obiektywizm, kompetencję, równy dystans do wszystkich uczestników meczu, tworzenie atmosfery zaufania do przestrzegania reguł gry bez względu na wynik meczu.

Analogia do organizacji instytucji państwa – Sejmu, Senatu, rządu, sądownictwa…. Ta odpowiedź należy do uczniów.

Czytaj także:

Co wiesz o wolności słowa i czy potrafisz jej bronić, należycie interpretując przepisy? Ćwiczenie przygotowane przez prof. Ewę Łętowską.  

>> Kiedy policja nie ma prawa nas podsłuchiwać? Ćwiczenie przygotowane przez sędziego Igora Tuleyę.

>> Jakie kryteria musi spełnić sąd, abyśmy mogli powiedzieć, że jest niezależny? Ćwiczenie przygotowane przez prof. Krystiana Markiewicza, przewodniczącego Stowarzyszenia Sędziów Polskich "Iustitia".

>> Odpowiedz na pytania o zgromadzenia spontaniczne. Przyda się podczas rozmów z policją. Ćwiczenie przygotowane przez mec. Sylwię Gregorczyk-Abram z inicjatywy #WolneSądy.

Piszcie: listy@wyborcza.pl