słówka

• "Obudź mnie o 6". Kto nigdy nie użył karteczki samoprzylepnej?

  Słówka. Magazyn o języku

  Waldemar Kumór, Ewa Zientarska

  Wyzwaniem bywa takie przyklejenie karteczki z wiadomością, żeby znalazł ją inny domownik. Pewna nastoletnia Amerykanka przykleja swoje prośby na desce od sedesu - wtedy jest pewna, że matka je zobaczy, bo rano wstaje pierwsza.

  23.03.2023 | 00:05

  język polski

  karteczki Post-it

  karteczki samoprzylepne

  słówka

  

• Z wizytą u Karwowskiego i Freuda. Siedem najlepszych adresów literackich i filmowych

  Słówka. Magazyn o języku

  Jacek Szczerba

  Kiedyś na natrętne pytanie o adres odpowiadało się: "Ulica Śliska, numer zjechał". Ale adres wielu postaci literackich czy filmowych jest prawie jak ich wizytówka, a nawet więcej - stanowi fragment biografii i dopełnienie ich charakteru.

  20.03.2023 | 08:30

  adresy filmowe

  adresy literackie

  Jacek Szczerba

  język polski

  

• "Wielki Papież" i "Papież Polak". Wielkie litery na odsiecz Janowi Pawłowi II

  Felietony

  Michał Rusinek

  Ryszard Czarnecki: "Dzisiaj myślimy na ten bolesny temat oczami współczesnymi". Przypominam, panie pośle, że do myślenia służy inny organ.

  17.03.2023 | 00:05

  Jan Paweł II

  język polski

  Michał Rusinek

  słówka

  

• Bokser Vitali Klitschko i mer Witalij Kłyczko to jedna osoba. Jak zapisywać ukraińskie nazwiska?

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Życie między kilkoma językami przypomina dowcip: Serhiy, Sergiy i Sergey wchodzą do baru, zamawiają piwo, a barman na to: "Poproszę dowód".

  15.03.2023 | 00:05

  język angielski

  język polski

  język ukraiński

  Serhij Żadan

  

• Nikt nie mówi "poniedziałeczek", ale na "piąteczek" czekamy. Słownik najgorszych zdrobnień

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Jak "ugotować" przyrostek? Na ciepło, najlepiej w buraczkach.

  14.03.2023 | 00:05

  Jan Miodek

  język polski

  katarzyna kłosińska

  nadużywanie zdrobnień

  

• Najsłynniejszym robakiem w literaturze polskiej jest ksiądz Robak

  Felietony

  Michał Rusinek

  Ciekawym słowem jest szarańcza, która pojawia się w prawicowym dyskursie. W PRL-u funkcję szarańczy pełniła stonka.

  10.03.2023 | 00:05

  Adam Mickiewicz

  Juliusz Słowacki

  język polski

  Michał Rusinek

  

• Świat pika, gada, brzęczy, jest coraz głośniejszy. Nie potrzebuję Braille'a

  Tylko na Wyborcza.pl

  Dariusz Kortko, Ewa Niewiadomska

  Dzisiaj jest super, bo pada deszcz. Idę chodnikiem wzdłuż bloków i słyszę, jak krople stukają o parapety. Każdy wydaje inne dźwięki. Woda leje się z rynny, a między blokami słychać ptaki. Z takich okruchów buduję orientację.

  03.03.2023 | 20:43

  alfabet Braille'a

  Dąbrowa Górnicza

  dźwięk

  język polski

  

• OK. Jak dowcip z bykiem zawojował świat

  Słówka. Magazyn o języku

  Waldemar Kumór

  W angielskim były słowa na powiedzenie: tak, dobrze, w porządku. Jednak OK okazało się najwygodniejsze - pozwala zgodzić się na coś bez ujawniania swojej opinii i emocji.

  06.03.2023 | 23:00

  etymologia

  język polski

  OK

  słynne słowa

  

• Co za władza! Co za gracja! Co za pompa! Biesiada w operze (wrocławskiej)

  Felietony

  Michał Rusinek

  Tym razem nie biedna cyganeria biesiadowała, ale najmożniejsi tego kraju, a przynajmniej regionu.

  02.03.2023 | 23:20

  język polski

  Michał Rusinek

  Opera Wrocławska

  PiS

  

• "Łásky" to pieszczoty, a "droczýty"? Fałszywi przyjaciele 18+ w polskim i ukraińskim

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Byłem świadkiem, jak Ukrainka, usłyszawszy od polskiego kolegi: "Ty to się lubisz droczyć!", była cokolwiek skonfundowana.

  27.02.2023 | 21:00

  false friends

  fałszywi przyjaciele

  język polski

  język ukraiński

  

• "Udana demobilizacja" - zabicie rosyjskiego żołnierza. O języku wojny w Ukrainie

  Felietony

  Michał Rusinek

  Język tej wojny, a przynajmniej język Ukraińców, jest zupełnie inny niż język wszystkich wojen, do jakiego przyzwyczaiła nas historia i literatura wojenna.

  24.02.2023 | 00:05

  język polski

  język wojny w Ukrainie

  Michał Rusinek

  rok wojny

  

• Ryszard Ochódzki nazywał się najpierw Nowohucki. Siedem najlepszych nazwisk w filmie i literaturze

  Słówka. Magazyn o języku

  Jacek Szczerba

  Czasem nazwisko bohatera łączy się z nazwiskiem jego kreatora: to przypadek Adasia MIAUczyńskiego oraz scenarzysty i reżysera Marka KOTerskiego.

  19.02.2023 | 22:30

  Jacek Szczerba

  James Bond

  język angielski

  język polski

  

• Kowalski ma pracę w kabarecie, a Czarnek jest "białym człowiekiem". Duma narodowa!

  Felietony

  Michał Rusinek

  Wstali i zaczęli bić brawo: ministrowi Czarnkowi, posłowi Kowalskiemu, sobie samym.

  17.02.2023 | 00:05

  Barbara Nowak

  Janusz Kowalski

  język polski

  Michał Rusinek

  

• "Jo ći przaja". Czyli jak wyznać miłość po śląsku

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Polak powie: "kocham (kogo?) Natalię", Ukrainiec: "kochaju (koho?) Natalu, a Słowak: "milujem (koho?) Natáliu". Tylko w śląskim miłość wymaga celownika: "przaja (kumu?) Nataliji".

  13.02.2023 | 21:21

  język polski

  język śląski

  kochać

  like

  

• Policjancik, kontrolerek i urzędniczek. Zdrobnienia to forma manipulacji

  Listy do Słówek

  Marek Wystański

  Poprzez użycie zdrobnień infantylizujemy rozmówcę, pozbawiając go, tak jak dziecko, autonomii.

  13.02.2023 | 14:00

  język polski

  słówka

  zdrobnienia

  

• Sponsorem ministra Czarnka jest literka a. A fuj... postawy "apatriotyczne, aspołeczne, arodzinne"

  Felietony

  Michał Rusinek

  Formacja polityczna, do jakiej należy pan minister, próbuje nam od początku swojego rządzenia wmówić, że świat jest czarno-biały.

  10.02.2023 | 00:05

  język polski

  Michał Rusinek

  Przemysław Czarnek

  słówka

  

• Pieniążki, pociążek, paczusia. Słowa, które irytują profesora Miodka

  Słówka. Magazyn o języku

  Jan Miodek

  Nawet rozkaźnikowe "biegiem!" zamieniamy ostatnio na "biegusiem!", co dokumentuje jedna z reklam

  07.02.2023 | 23:00

  Jan Miodek

  język polski

  słówka

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Bieda, Biedronka, biedermeier. Patryk Jaki "trojcu lubit"

  Felietony

  Michał Rusinek

  Mogę sobie wyobrazić, że Patryk Jaki umiałby wyjaśnić związek stylu w architekturze wnętrz ze znienawidzonymi Niemcami.

  03.02.2023 | 00:05

  Biedronka

  język polski

  Michał Rusinek

  Patryk Jaki

  

• "Ma pan paskudną reputację. Podoba mi się to". Siedem najlepszych cytatów z kryminałów

  Słówka. Magazyn o języku

  Jacek Szczerba

  Jeśli idzie o ironiczną narrację w pierwszej osobie, nikt w branży kryminalnej nie może równać się z Chandlerem.

  02.02.2023 | 00:05

  cytaty literackie

  cytaty z filmów

  Jacek Szczerba

  język polski

  

• Jak w menu zobaczysz "rosol", nie oczekuj "zupy". Fałszywi przyjaciele w czeskim i polskim

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Królem fałszywych przyjaciół jest ta para: polskie "szukać" i czeskie "šukat", czyli wulgarne określenie na uprawianie seksu

  31.01.2023 | 00:05

  false friends

  fałszywi przyjaciele

  język czeski

  język polski

  

• Nic śmiesznego. Jak TVP zmanipulowała wypowiedź Tuska

  Felietony

  Michał Rusinek

  TVP zachowała się jak Adam Miauczyński: ktoś włożył sporo wysiłku, żeby obejrzeć ponadgodzinne spotkanie z Tuskiem, by wyciąć z niego kilkusekundowy fragment.

  27.01.2023 | 05:00

  Donald Tusk

  język polski

  Michał Rusinek

  słówka

  

• Oddech dziecka, krzyk, klakson samochodu. Głusi tego nie słyszą

  Słówka. Magazyn o języku

  Anna Goc

  Jeszcze kilkanaście lat temu głusi wstydzili się migać na ulicy. Co my wiemy o niesłyszących?

  27.01.2023 | 21:00

  Anna Goc

  głusi

  język migowy

  język polski

  

• Ukraińcy lansują modę na panterkę. Memy o najsłynniejszych dziś czołgach

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Steven Seagal grozi, że nakręci nowy film, jeśli Stany Zjednoczone nadal będą zbroiły Ukrainę. I to jest "eskalacja".

  24.01.2023 | 05:01

  czołgi leopard

  język wojny w Ukrainie

  Leopardy

  memy

  

• Tusk i jego "zgraja". Niebezpieczne kawały Ziobry i Czarnka

  Felietony

  Michał Rusinek

  Jak Zbigniew Ziobro i Przemysław Czarnek stali się figurami z dowcipów o Polaku, Niemcu i Rusku. Na własne życzenie.

  20.01.2023 | 00:05

  dowcipy

  język polski

  Michał Rusinek

  słówka

  

• Love, kochać, kocháty. Jak kochają Ukraińcy, jak Polacy?

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  "Kochajemo" tylko męża lub żonę albo chłopaka czy dziewczynę. Za to "kochamy" nawet czekoladę.

  17.01.2023 | 08:29

  język polski

  język ukraiński

  kochać

  kocháty

  

• "Nasze koryta cieszą się dużym uznaniem i zadowoleniem". Smacznego!

  Słówka. Magazyn o języku

  Inka Wrońska

  "Kotlety mielone otulone boczkiem", a śledź - "pierzynką". Siedem najbardziej pretensjonalnych nazw potraw

  14.01.2023 | 06:01

  gastropoezja

  język polski

  kurioza

  Pyszne słowa

  

• "Zbieram Obcych po drodze. Można się dogadać". Kurioza Kasi Huzar-Czub

  Felietony

  Michał Rusinek

  Sporo ogłoszeń podszytych jest ludzkimi dramatami, jak chociażby to: "Witam. Mam do oddania lizak z napisem: Kocham cię".

  13.01.2023 | 00:05

  język polski

  kurioza

  Michał Rusinek

  ogłoszenia drobne

  

• Droga Ewa, kup u nas majtki. Siedem fraz, które zrobią z Ciebie idiotę

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Ustalenie gdzie podziała się przesyłka z grą Ufodron wymagało czterech telefonów i trzech e-maili. Co z nami robią internetowe sklepy?

  11.01.2023 | 05:16

  język polski

  spoufalanie się

  słówka

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Naszym przodkom nie spodobały się łacińskie nazwy miesięcy. Mamy więc styczeń

  nazwy z kalendarza

  Dariusz Barański

  Mówmy "dziś dwudziesty stycznia", a nie jak często się zdarza: "dziś dwudziesty styczeń".

  04.01.2023 | 06:00

  język polski

  nazwa miesiąca

  nazwiska

  styczeń

  

• Święty niepokój. Jak abp Jędraszewski i prof. Matczak wystraszyli Rusinka

  Felietony

  Michał Rusinek

  Ciekawa opozycja "pokój - spokój" potrzebna była arcybiskupowi wyłącznie po to, by zaatakować prezydenta Andrzeja Dudę

  30.12.2022 | 00:05

  abp Marek Jędraszewski

  język polski

  Marcin Matczak

  Michał Rusinek

  

• "Jestem kobieta pracująca. Żadnej pracy się nie boję". Siedem najlepszych kobiecych cytatów filmowych

  Słówka. Magazyn o języku

  Jacek Szczerba

  "Jestem tylko dziewczyną stojącą przed chłopakiem i proszącą go, żeby ją kochał". Takie ckliwe kwestie brzmią przekonująco jedynie w ustach aktorek ślicznych i wdzięcznych.

  27.12.2022 | 15:32

  film

  Jacek Szczerba

  język polski

  najsłynniejsze zdania

  

• Polska na torturach. Według posła Saka (w ray-banach) winni "eurofile i federaści"

  Felietony

  Michał Rusinek

  "Wasze buczenia, krzyczenia i inne paszczodźwięki nie robią na mnie najmniejszego wrażenia". O popisie Piotra Saka z Solidarnej Polski.

  23.12.2022 | 06:00

  clubmastery

  język polski

  KPO

  Michał Rusinek

  

• Z Rizdwom Chrystowym - czyli jak życzyć Ukraińcom i Ukrainkom "wesołych świąt"

  Słówka. Magazyn o języku

  Bartłůmjej Wanot

  Fraza "szczob putin zdoch" łączy w sobie wiele życzeń. Pokoju, zdrowia, radości.

  21.12.2022 | 01:10

  Boże Narodzenie

  język polski

  język ukraiński

  Rizdwo

  

• Życie na luzie, sprzedaje się lepiej. Dlatego dorośli kradną słowa młodym

  słownik młodzieżowy

  Aleksandra Lewińska

  W języku młodzieżowym nie ma nabożnej czci wobec polszczyzny oficjalnej, a także wobec angielszczyzny - rozmowa z prof. Anną Wileczek, przewodniczącą jury plebiscytu Młodzieżowe Słowo Roku

  18.12.2022 | 23:27

  essa

  język polski

  młodzieżowe słowo roku

  słówka

  

• Górki i dołki prezesa Glapińskiego. Bo poszedł do sklepu

  Felietony

  Michał Rusinek

  Podczas swoich pogadanek prezes Glapiński za każdym razem dodaje coś nowego, jak rasowy stand-uper.

  16.12.2022 | 05:30

  Adam Glapiński

  inflacja

  język polski

  metafora

  

• Dziadek Mróz nie przyjdzie, obrona powietrzna pracuje. Słownik ukraińskiego blackoutu

  Słówka. Magazyn o języku

  Ewa Zientarska

  Kiedy każdego dnia żyje się w zimnie i ciemnościach, jedno słowo nabiera szczególnego znaczenia.

  13.12.2022 | 12:34

  generator

  język polski

  język ukraiński

  język wojny w Ukrainie

  

• Premier Morawiecki i jego zwierzęta. Ptak w locie, łabędzie w szuwarach oraz skacząca żaba

  Wolna Sobota

  Michał Rusinek

  Skupmy się więc na żabie, a dokładniej na żabim skoku premiera.

  10.12.2022 | 06:00

  język polski

  Mateusz Morawiecki

  Michał Rusinek

  słówka

  

• Przez Monty Pythona męczymy się dziś ze "spamem". I przez mielonkę

  Pyszne słowa

  Inka Wrońska

  "Spam jest powodem, dla którego wojna to piekło" - mawiali żołnierze podczas II wojny światowej

  06.12.2022 | 01:00

  język angielski

  język polski

  Monty Python

  spam

  

• Zatrzymać Strzępkę! Kulturowa misja wojewody Radziwiłła

  Felietony

  Michał Rusinek

  O ile mogę zrozumieć u pana wojewody mieszczańską niechęć do karykatur i arystokratyczną troskę o klasykę dramaturgii, o tyle zastanawia mnie określenie "antykultura".

  02.12.2022 | 05:30

  antykultura

  język polski

  Konstanty Radziwiłł

  Michał Rusinek

  

• Laga na Lewego. O awansie słowa i twórczym wykorzystaniu "laski"

  Mundial 2022

  Radosław Leniarski

  Z oczami krwią nabiegłymi, wściekłym ruchem podniósł lagę i klnąc ohydnie już miał się rzucić na oślep - pisał Leon Kruczkowski w "Pawich piórach".

  01.12.2022 | 18:40

  język polski

  Katar 2022

  laga

  Robert Lewandowski