antropologia

• Dzięki nim podbiliśmy Arktykę. Genetyczna historia psów grenlandzkich, malamutów i husky

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Bez psów zaprzęgowych człowiek by nie zdobył Dalekiej Północy. Ich wspólni przodkowie pochodzą z Syberii i zostali udomowieni co najmniej 9,5 tys. lat temu - piszą genetycy w najnowszym "Science".

  26.06.2020 | 06:00

  

• Najstarsze groty strzał odkryte poza Afryką

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Misterne kościane ostrza mają aż 48 tys. lat. Naukowcy znaleźli je na Sri Lance.

  13.06.2020 | 13:26

  

• Mój plemnik jest lepszy niż twój. Naukowo dowiedzione

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Kobiece komórki jajowe wolą plemniki jednych mężczyzn od plemników innych. I robią wszystko, żeby je do siebie przyciągnąć - odkryli uczeni. No i niekoniecznie muszą to być plemniki mężczyzn będących partnerami właścicielek komórek jajowych.

  12.06.2020 | 16:17

  

• Piękne odkrycie. Najstarsze dzieło sztuki znalezione w Chinach

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Maleńką kościaną figurkę przedstawiającą ptaka stojącego na podstawce naukowcy datowali na ok. 13,5 tys. lat. Dotychczasowe przykłady najstarszego rzeźbiarstwa z Azji Wschodniej są młodsze o blisko 7,5 tys. lat.

  11.06.2020 | 07:00

  

• Samotność zabija. Można nią się zakazić jak koronawirusem

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Ostrzeżenie przed samotnością wywołaną fizyczną izolacją podczas pandemii koronawirusa wystosowali naukowcy z Kanady i Wielkiej Brytanii.

  09.06.2020 | 07:00

  

• "Chcecie żyć, dzieci, to tam nie zaglądajcie". W lesie za wsią mordowano ludzi wracających z robót

  Film

  Piotr Guszkowski

  - A kto nie uciekł, to jazda z nim w las. Dębrzyna się nazywała. Jeszcze teraz jest tam ten las. I co? I koniec - opowiada staruszka wspominająca zbrodnię sprzed ponad 70 lat. Opowiada nie o tym, co działo się podczas wojny, ale już po niej....

  05.06.2020 | 06:29

  

• Sukces reprodukcyjny zależy od statusu

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Nie tylko u ludzi, ale również u samic goryla górskiego.

  03.06.2020 | 20:07

  

• Neandertalski gen, który zwiększa płodność kobiet. Zaskakujące badanie

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Blisko 50 tys. lat temu, już po wyjściu z Afryki, Homo sapiens skrzyżowali się z neandertalczykami. Potem ewolucja "wypłukała" większość neandertalskiego dziedzictwa z naszego gatunku. Jednak niektóre "obce" wersje genów nam się przydały.

  02.06.2020 | 18:29

  

• Genetycy ujawniają prehistorię Chin

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Skąd się wzięli Chińczycy? Częściowo tę tajemnicę rozwiązały badania genetyczne, których wyniki publikuje najnowsze "Science".

  16.05.2020 | 13:05

  

• Ileż informacji można wyczytać z ludzkich tropów w mule sprzed tysięcy lat!

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  W najnowszym wydaniu pisma "Scientific Reports" naukowcy z USA niczym wytrawni tropiciele rozwikłują zagadkę pradawnych śladów stóp pozostawionych w Afryce.

  15.05.2020 | 07:00

  

• Szczątki "najstarszych" Europejczyków odkryte w Bułgarii

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  W cudzysłowie przede wszystkim dlatego, że choć naukowcy chwalą się, że odkryli najstarsze szczątki ludzi współczesnych zamieszkujących Europę - sprzed przeszło 45 tys. lat - to przecież przed nami mieszkali tu ludzie innych gatunków.

  11.05.2020 | 17:00

  

• Jak koronawirus nas zmieni? Pytamy antropologa

  Nauka

  Rozmawiał Tomasz Ulanowski

  - Nie wierzę w te wszystkie opowieści, że obecna pandemia radykalnie nas zmieni. Ludzką naturę nie tak łatwo pokonać - mówi biolog człowieka prof. Bogusław Pawłowski.

  29.04.2020 | 07:00

  

• Ile w nas człowieka archaicznego. Wielkie badanie DNA w Islandii ujawnia genetyczny spadek po nieznanych praludziach

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy przebadali genomy blisko 28 tys. Islandczyków, poszukując fragmentów DNA pochodzących od neandertalczyków i innych archaicznych gatunków człowieka. Natrafili na kilka genetycznych skarbów. W tym ślady... denisowian.

  22.04.2020 | 17:27

  

• Najstarsza przędza świata. Upletli ją... neandertalczycy. Wspaniałe odkrycie we Francji

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Do tej pory nauka rezerwowała umiejętność plecenia (przędzy) dla ludzi współczesnych. Złe mity o neandertalczykach padają jednak ostatnio jeden po drugim. Najstarszy sznurek świata pochodzi sprzed 52-41 tys. lat.

  10.04.2020 | 16:16

  

• 11 rzeczy, których nie wiedzieliśmy tydzień temu, w tym o koronawirusie

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Większość doniesień naukowych z ub. tygodnia dotyczyła koronawirusa SARS-CoV-2 i pandemii COVID-19. Ale badacze odkryli również kilka tajemnic dotyczących naszego pochodzenia. Poinformowali świat także o tym, po co zwierzętom umiejętność rachowania...

  06.04.2020 | 07:00

  

• Ludzie i nieludzie w jednym stali domu. Wielkie odkrycie w Afryce Południowej

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy znaleźli najstarsze czaszki należące do gatunków Homo erectus oraz Paranthropus robustus. Jak piszą w "Science", okazuje się, że oba żyły w tym samym czasie i okolicy co starsze ewolucyjnie gatunki australopiteków.

  02.04.2020 | 20:00

  

• O powstawaniu człowieka. Skąd, u diabła, się wzięliśmy?

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Choć biolodzy są teraz skupieni na koronawirusie, to gruszek w popiele nie zasypiają antropolodzy. Może zanim wyginiemy, dzięki naukowcom badającym ewolucję człowieka dowiemy się, skąd pochodzimy? W dwóch periodykach naukowych ukazały się właśnie...

  01.04.2020 | 20:00

  

• Neandertalczycy byli sprawnymi rybakami. Pada kolejny mit

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Im więcej wiemy o neandertalczykach, tym bardziej ludzcy nam się wydają. Tym ciekawsza staje się też tajemnica ich wymarcia.

  27.03.2020 | 06:30

  

• Syte szczury pomagają tym głodnym

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Skąd szczury wiedzą, że ich pobratymcy są głodni? Czują zapach głodu. I stają się wtedy bardziej hojne.

  24.03.2020 | 19:00

  

• Ludwik Stomma nie żyje. Mistrz felietonu miał 69 lat

  Kultura

  Michał Nogaś

  O śmierci naukowca i publicysty poinformował tygodnik "Polityka".

  07.03.2020 | 17:25

  

• Co nas czyni ludźmi? Te wyjątkowe stopy - naukowcy odkryli nowinkę

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Żadne inne zwierzęta, nawet blisko spokrewnione z nami szympansy, nie mają stóp elegancko wygiętych w łuk, takich, jakie ma Homo sapiens. Z platfusem trudniej by nam było i chodzić, i biegać w pozycji wyprostowanej na dwóch nogach - argumentują...

  27.02.2020 | 06:30

  

• Czy erupcja superwulkanu Toba sprzed 74 tys. lat prawie zabiła ludzkość?

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Choć tak uważano do niedawna, coraz więcej dowodów wskazuje na to, że ówczesny kataklizm nie był aż tak katastrofalny dla Homo sapiens. Naukowcy właśnie uzupełnili kolejny puzzel tej pasjonującej (pre)historii.

  26.02.2020 | 13:15

  

• Naukowcy właśnie odkryli kolejny grzeszek w historii ludzkości

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Tym razem międzygatunkowego mezaliansu dopuścili się wspólni przodkowie neandertalczyków i denisowian - a więc i nasi.

  22.02.2020 | 13:10

  

• Nie oceniaj książki po okładce, a emocji człowieka po wyrazie jego twarzy - mówią naukowcy

  Nauka

  Olga Woźniak

  Specjaliści od badania ludzkiej ekspresji przestrzegają przy tym, by w rozpoznawanie naszych uczuć nie mieszać sztucznej inteligencji. Emocje to coś, co nie poddaje się racjonalnej analizie. Przynajmniej na razie.

  18.02.2020 | 17:00

  

• Genetycy znaleźli... ducha. Ślad po związku Homo sapiens z nieznanym i wymarłym gatunkiem człowieka

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Historia człowieka właśnie stała się jeszcze ciekawsza. Okazuje się, że owocny seks z neandertalczykami i denisowianami nie był jedynym mezaliansem, który przytrafił się naszym przodkom. Uwaga: zdjęcia brak.

  12.02.2020 | 20:00

  

• Rdzenni Afrykanie też mają domieszkę neandertalskiego DNA. To zmienia wiedzę o naszym gatunku

  Nauka

  Margit Kossobudzka

  Antropologia i genetyka dowiodły nieraz, że jeśli chodzi o przeszłość naszego gatunku, nic nie jest pewne. Amerykańscy uczeni po raz kolejny zmieniają historię

  02.02.2020 | 07:00

  

• Nasi przodkowie piekli "ziemniaki" w żarze ogniska już 170 tys. lat temu

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy znaleźli na to dowody w słynnej jaskini Border w Afryce Południowej. To najstarsze znane dziś ślady po grillowanych warzywach.

  04.01.2020 | 08:00

  

• Ostatnia pokusa Homo erectusa. Archaiczni ludzie żyli prawie obok nas

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Nasi kuzyni z gatunku Homo erectus mieszkali na Jawie jeszcze 117-108 tys. lat temu - dowodzą naukowcy w najnowszym "Nature".

  19.12.2019 | 06:00

  

• Prastara "guma do żucia" ujawnia tajemnice życia "Dunki" sprzed 5,7 tys. lat

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Była dziewczynką, miała ciemne włosy, ciemną skórę i niebieskie oczy. Czego jeszcze naukowcy potrafią się dziś dowiedzieć z grudki... dziegciu?

  18.12.2019 | 11:22

  

• Neandertalczycy wyginęli, bo mieli pecha?

  Nauka

  Margit Kossobudzka

  Poczucie winy ocalałych - tak niektórzy naukowcy nazywają dziś odczucie, jakie im towarzyszy, kiedy myślą o naszym najbliższym krewniaku - neandertalczyku.

  29.11.2019 | 15:00

  

• Muzyka to rzeczywiście uniwersalny język ludzkości

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Zaśpiewajmy coś wesołego. Albo kojącego ból. Albo do snu. Albo coś do tańca. W jakiejkolwiek kulturze się znajdziemy, zostaniemy zrozumiani - odkrywają naukowcy.

  21.11.2019 | 20:00

  

• Neandertalczycy tworzyli ozdoby z orlich szponów. Naukowcy mają na to nowy dowód

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Publikacja na ten temat w piśmie "Science Advances" jest kolejnym głosem w obronie naszych bliskich kuzynów. Część badaczy nadal uważa ich za prostaków niezdolnych do abstrakcyjnego i symbolicznego myślenia.

  09.11.2019 | 17:06

  

• Czy za jakiś czas Dolinę Krzemową i Podkarpacie będą zamieszkiwali ludzie należący do różnych gatunków?

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Rozwarstwienie społeczne miesza w geografii genetycznej. Warianty DNA współodpowiedzialne za różne cechy ludzkiej osobowości, przede wszystkim za zdolności poznawcze, nie są już chaotycznie rozsiane na mapie świata.

  30.10.2019 | 06:00

  

• Afryka Południowa kolebką Homo sapiens?

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Pramacierzą (nie praojczyzną!) wszystkich żyjących obecnie ludzi ma być rejon położony na południe od rzeki Zambezi. Nasi przodkowie mieszkali tam blisko 200 tys. lat temu.

  28.10.2019 | 17:00

  

• Brawo, neandertalczycy! Nasi kuzyni dobrze wiedzieli, do czego użyć łyżki dziegciu

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Neandertalczycy używali smoły drzewnej do przylepiania krzemiennych grotów.

  23.10.2019 | 15:00

  

• Dziewczyna z przeszłości. Po raz pierwszy możemy spojrzeć na wymarłych denisowian

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Czyż naukowcy nie są bezczelni? Odważyli się na próbę rekonstrukcji wyglądu naszych wymarłych kuzynów, którzy pozostawili po sobie ledwie kilka zębów i kosteczek!

  19.09.2019 | 17:00

  

• Nóż z zamrożonego kału... nie działa. Eksperyment obala etnograficzną relację wszech czasów

  Nauka

  Piotr Cieśliński

  Słynna polarna historia pewnego Inuity, który wydostał się z opresji dzięki temu, że wykonał nóż ze swojego zamrożonego kału, jest miejską legendą. Dwoje naukowców z Kent State University dowiodło tego eksperymentalnie.

  17.09.2019 | 12:21

  

• Oto wirtualna czaszka najstarszego przodka ludzi współczesnych

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Wirtualna, bo naukowcy nie wykopali jej z ziemi. Stworzyli ją w komputerze, opierając się na morfologii czaszek ludzi żyjących obecnie i setki tysięcy lat temu.

  12.09.2019 | 06:00

  

• Niezwykłe odkrycie w Normandii. Skąd wracali neandertalczycy?

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Francuscy naukowcy odkryli w Normandii kilkaset tropów odciśniętych w mule przez neandertalczyków. Na tej podstawie ocenili rozmiar grupy i wiek tworzących ją ludzi.

  10.09.2019 | 17:00

  

• Indie też zdobyli koczownicy. Języki indoeuropejskie pochodzą z eurazjatyckich stepów?

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  W najnowszym wydaniu "Science" genetycy opisują scenariusz zasiedlenia Azji Środkowej i Południowej przez ludzi współczesnych. Odkryli, że subkontynent indyjski został zalany trzema głównymi falami imigracji Homo sapiens - zupełnie jak subkontynent...

  05.09.2019 | 20:00