MÓZG Gazeta Wyborcza

Wspó³czesne psy maj± wiêksze mózgi od swoich dalekich przodków. Choæ mniejsze od wilków

psy

Tomasz Ulanowski

Dlaczego? Naukowcy nie s± pewni, ale maj± pewn± hipotezê.

28.05.2023 | 11:45

mózg

nauka

przyroda

zwierzêta

"Jaki jest kolejny dzieñ tygodnia?". Jaros³aw Miko³ajewski oswaja alzheimera

Wolna Sobota

Jaros³aw Miko³ajewski

"Przecie¿ tata jest matematykiem, jeszcze niedawno wyk³ada³!". Diagnoza: alzheimer

26.05.2023 | 10:02

alzheimer

dzieñ dziadka

emerytura

mózg

Sparali¿owany pacjent zacz±³ chodziæ. Naukowcy opracowali cyfrowy most miêdzy mózgiem a rdzeniem krêgowym

Nauka

Paulina Mozolewska

Dziesiêæ lat wcze¶niej uleg³ wypadkowi, przez który zosta³ sparali¿owany od pasa w dó³. Dziêki nowemu pomys³owi naukowców znów mo¿e chodziæ.

25.05.2023 | 09:26

krêgos³up

mózg

nauka

rdzeñ krêgowy

Mózg pacjentów z przewlek³ym bólem. Naukowcy sprawdzili, gdzie kryje siê cierpienie

mózg

Paulina Mozolewska

Ból ma swoj± jasn± stronê - informuje, ¿e w ciele dzieje siê co¶ z³ego i nale¿y siê tym zaj±æ. Jednak, je¶li ból jest d³ugotrwa³y, mo¿e zaburzaæ prawid³owe funkcjonowanie organizmu.

23.05.2023 | 17:00

ból

ból przewlek³y

choroby przewlek³e

nauka

Gdzie s± przechowywane wspomnienia? Neurobiolodzy maj± now± teoriê

mózg

John Katsaras, Charles Patrick Collier, Dima Bolmatov

Mózg jest odpowiedzialny za kontrolowanie wiêkszo¶ci czynno¶ci twojego cia³a. Jego mo¿liwo¶ci przetwarzania informacji pozwalaj± ci siê uczyæ i jest to centralny skarbiec twoich wspomnieñ. Ale jak powstaje pamiêæ i gdzie jest zlokalizowana w mózgu?

19.05.2023 | 11:13

nauka

pamiêæ

zdrowie psychiczne

¯yæ Lepiej. Psychologia Codziennie

Synapsa - po³±czenie miêdzy dwiema komórkami nerwowymi

Afantazja to odrêbny stan psychiczny czy deficyt jêzykowy?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Gdy czytamy powie¶æ, wyobra¿amy sobie bohaterów, opisywane miejsca i zdarzenia. Ale nie wszyscy to potrafi±.

19.05.2023 | 05:51

mózg

psychologia

zdrowie

zdrowie psychiczne

Afantazja to przypad³o¶æ polegaj±ca na braku wyobra¼ni wzrokowej, na któr± cierpi co najmniej 2% spo³eczeñstwa.

Neurokognitywistka: "Badam, jak gry zmieniaj± mózgi graczy"

polscy naukowcy donosz±

Natalia Kowalczyk-Grêbska

Gry komputerowe to nie tylko forma rozrywki m³odych ludzi. To u¿yteczne narzêdzie do badania neuroplastyczno¶ci i funkcjonowania ludzkiego mózgu.

18.05.2023 | 12:38

gry

mózg

nauka

poradnik psychologiczny

Wizerunek Matki Boskiej na drzewie? Dlaczego dostrzegamy twarze tam, gdzie ich nie ma

Nauka

Kasper Kalinowski

Na jednym z drzew w miejscowo¶ci Parczew niektórzy mieszkañcy dostrzegli Wizerunek Matki Boskiej.

17.05.2023 | 16:20

mózg

nauka

percepcja

psychologia

Na jednym z osiedlowych drzew w Parczewie pojawi³y siê plamy przypominaj±ce wizerunek twarzy brodatego mê¿czyzny. Modl±cy siê pod drzewem ludzie wierz±, ¿e jest to twarz Jezusa Chrystusa.

Palisz? Rzuæ, bo mózg ci siê skurczy

papierosy

Margit Kossobudzka

Codzienne palenie papierosów zmniejsza mózg - sugeruj± badania z udzia³em ponad 28 tys. Brytyjczyków.

12.05.2023 | 20:56

mózg

uzale¿nienia

zdrowie

Muzykowanie mo¿e spowolniæ niektóre procesy starzenia siê mózgu

Nauka

Kasper Kalinowski

Spadek mo¿liwo¶ci poznawczych, który nastêpuje wraz z wiekiem, to wypadkowa wielu czynników i z³o¿ony proces. Mo¿e go ³agodziæ muzykowanie.

12.05.2023 | 14:00

mózg

nauka

psychologia

starzenie

Czy mo¿na byæ uzale¿nionym od stresu?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Gloryfikowanie bycia zajêtym przez ca³y czas, zarówno w pracy, jak i poza ni±, mo¿e byæ niebezpieczne. Zwiêksza to prawdopodobieñstwo chronicznego stresu i wypalenia.

12.05.2023 | 06:30

mózg

nauka

na³óg

stres

Zapach wirtualnych kwiatów. Nied³ugo bêdziemy mogli go poczuæ

mózg

Kasper Kalinowski

Niewielkie, nadaj±ce siê do noszenia na rêku urz±dzenie, które pozwala u¿ytkownikom poczuæ ró¿ne zapachy. Brzmi jak science fiction? Za chwilê to bêdzie rzeczywisto¶æ. Wirtualna.

09.05.2023 | 17:00

antropologia

nauka

nowe technologie

zapach

Upad³e¶ na g³owê? Nawet niewielkie wstrz±¶nienie mózgu mo¿e groziæ powa¿nymi konsekwencjami

mózg

Paulina Mozolewska

U niemal po³owy osób, które uderzy³y siê w g³owê, dochodzi do zmian w sposobie komunikowania siê niektórych obszarów mózgu - wskazuj± nowe badania.

09.05.2023 | 06:00

nauka

wstrz±¶nienie mózgu

zdrowie

Regularne korzystanie z internetu w starszym wieku zmniejsza ryzyko demencji

seniorzy

Piotr Cie¶liñski

Wykazuj± to naukowcy z Uniwersytetu Nowego Jorku. Jednocze¶nie ostrzegaj±, ¿e z internetem jak z alkoholem - mo¿na przesadziæ

08.05.2023 | 16:48

demencja

internet

mózg

nauka

Regularne korzystanie z internetu w starszym wieku zmniejsza ryzyko demencji

Neurobiolo¿ka: Badam, jak ósmy zmys³ wp³ywa na nasze zachowanie

polscy naukowcy donosz±

Dr Aleksandra Herman

Interocepcja, czêsto nazywana ósmym zmys³em, pozwala nam odbieraæ i przetwarzaæ bod¼ce z cia³a, np. to, jak szybko bije nam serce.

04.05.2023 | 13:30

Co czujê

mózg

nauka

neurobiologia

Dlaczego ró¿e pachn± ró¿ami? Naukowcy dodaj± puzzel do rozwi±zania tajemnicy ró¿anego aromatu

mózg

Tomasz Ulanowski

Choæ wêch jest jednym z najstarszych zmys³ów, to wbrew pozorom nie do koñca wiemy, dlaczego ró¿e pachn± ró¿ami, ani co to w ogóle oznacza.

04.05.2023 | 11:47

nauka

przyroda

ro¶liny

zwierzêta

Nanoplastik przenika z po¿ywienia do mózgu w ledwie dwie godziny - dowodz± naukowcy

antropocen

Paulina Mozolewska

Eksperymenty wykaza³y, ¿e nanoplastik mo¿e przenikaæ barierê krew-mózg poprzez interakcje z... cholesterolem.

02.05.2023 | 16:00

mikroplastik

mózg

nauka

plastik

Uwaga! ChatGPT czêsto podejmuje irracjonalne decyzje

sztuczna inteligencja

Mayank Kejriwal [University of Southern California]

Czy sztuczn± inteligencjê mo¿na nauczyæ ogólnych zasad racjonalnego podejmowania decyzji? Na to pytanie wci±¿ nie mamy - w najlepszym wypadku - odpowiedzi.

02.05.2023 | 14:00

ChatGPT

mózg

nauka

Dlaczego kobiety lubi± "odmieñców" i "dziwaków"? Naukowcy szukali odpowiedzi w akwarium

zwierzêta

Tomasz Ulanowski

Mo¿e was zdziwiæ, ¿e badanie obejmowa³o... gupiki, ale wbrew pozorom doborem p³ciowym ryb rz±dz± takie same prawa jak doborem p³ciowym ludzi.

27.04.2023 | 06:31

biologia

mózg

nauka

relacje i zwi±zki

Dobór p³ciowy. Samica gupika (na górze po prawej), do której zalecaj± siê dwa samce. Którego wybierze?

O czym my¶li i marzy pszczo³a? Fascynuj±ca próba zg³êbienia jej zmys³ów, emocji i ¶wiadomo¶ci

Nauka

Lars Chittka

Moim celem bêdzie przekonanie ciê, ¿e ka¿da pszczo³a ma ¶wiadomo¶æ otaczaj±cego j± ¶wiata i w³asnej wiedzy, w tym osobistych wspomnieñ. ¯e na swój sposób docenia rezultaty swoich dzia³añ. Oraz ¿e charakteryzuje siê zdolno¶ci± do podstawowych emocji...

26.04.2023 | 07:04

biologia

mózg

nauka

przyroda

Jak oni cicho ¶piewaj±! ¬le s³yszycie wokal, zag³uszaj± go instrumentali¶ci? To nie z³udzenie

muzyka

Tomasz Ulanowski

Naukowcy poddali analizie zmiany w nag³o¶nieniu muzyki popularnej w ostatnich siedmiu dekadach.

25.04.2023 | 17:00

mózg

nauka

D¼wiêkowiec podczas przygotowañ do koncertu

Choroba Alzheimera: przyczyn± mog± byæ problemy z zaopatrzeniem mózgu w energiê

Nauka

Afshan Malik (King's College London)

Naukowcy od dziesiêcioleci próbuj± zrozumieæ przyczyny demencji i choroby Alzheimera. Jednym z powodów, dla których nie mamy skutecznego leku na demencjê, jest z³o¿ono¶æ ludzkiego mózgu, a tak¿e samej choroby.

16.04.2023 | 17:34

choroba alzheimera

demencja

mózg

nauka

Granie w ping-ponga z robotem aktywuje inne regiony mózgu ni¿ rozgrywka z cz³owiekiem

sztuczna inteligencja

Kasper Kalinowski

Nowe technologie wspomagaj± trening sportowców. Najnowsze badanie wskazuje jednak, ¿e nie zast±pi± rozgrywek z drugim cz³owiekiem.

14.04.2023 | 13:55

mózg

nauka

nowe technologie

sport

Granie w ping ponga z robotem aktywuje inne regiony mózgu ni¿ rozgrywka z cz³owiekiem.

Oto s³oñ, który sam nauczy³ siê obierania bananów przed zjedzeniem

zwierzêta

Tomasz Ulanowski

Na dodatek obiera tylko te maj±ce zbr±zowia³± skórkê. Te niedojrza³e b±d¼ w ¿ó³tej skórce zjada w ca³o¶ci - jak robi± to "normalne" s³onie.

12.04.2023 | 08:15

biologia

mózg

nauka

przyroda

Wystarczaj± sekundy, by¶my zmy¶lali wspomnienia - udowadniaj± naukowcy

mózg

Tomasz Ulanowski

A zmy¶lamy je tak, by pasowa³y do naszych oczekiwañ wzglêdem przesz³o¶ci.

06.04.2023 | 07:00

Co czujê

nauka

przyroda

psychologia

Nasza umiejêtno¶æ konfabulacji nie ucieka te¿ naukowcom. Badania pokazuj±, ¿e im dalsza przesz³o¶æ, tym czê¶ciej naginamy j± do w³asnych oczekiwañ

Pisa³, ¿e "kiedy widzi m³odzie¿, w±tpi w przysz³o¶æ cywilizacji". Nostalgia potrafi siaæ nienawi¶æ

Styl ¿ycia

Olga Wo¼niak

Czêsto têsknimy za tym, co minê³o i krzywimy siê na rzeczywisto¶æ. Nostalgia mo¿e byæ lekiem lub trucizn±. I zale¿y to nie tylko od dawki

06.04.2023 | 05:58

Co czujê

mózg

nostalgia

pamiêæ

P³uca pozwalaj± nam oddychaæ, a do czego s³u¿y ¶wiadomo¶æ?

Nauka

Stanislas Dehaene

W przypadku ¶wiadomo¶ci wystêpuje naturalny podzia³ pracy - w podziemiach armia nie¶wiadomych pracowników wykonuje czarn± robotê, przesiewaj±c stosy danych, a na piêtrze grupa cz³onków zarz±du ¿mudnie wypracowuje decyzje, analizuj±c jedynie...

29.03.2023 | 06:00

mózg

nauka

¶wiadomo¶æ

¦wiadome postrzeganie przekszta³ca nap³ywaj±ce informacje w wewnêtrzny kod, który pozwala na przetwarzanie ich w wyj±tkowy sposób.

Dlaczego zakochani mniej jedz± i chudn±?

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Zakochanie siê powoduje rewolucjê w naszym uk³adzie hormonalnym. Nasz mózg, ale te¿ inne narz±dy, zalewa fala substancji, które nie tylko zmieniaj± sposób, w jaki patrzymy na ¶wiat - maj± te¿ one wp³yw na nasz metabolizm.

28.03.2023 | 18:00

mi³o¶æ

mózg

nauka

relacje i zwi±zki

Ciamkanie, siorbanie, poci±ganie nosem - jedna pi±ta ludzi nie mo¿e tego znie¶æ

mózg

Margit Kossobudzka

Reakcja na takie d¼wiêki mo¿e byæ bardzo silna - cz³owiek odczuwa z³o¶æ, irytacjê a nawet wstrêt. Reagowaæ mo¿e te¿ jego cia³o, wywo³uj±c np. nieprzyjemne wzmo¿one bicie serca czy nawet ból i trudno¶ci z oddychaniem.

26.03.2023 | 19:30

Co czujê

nauka

neurologia

psychologia

Mizofonia wywo³uje nie tylko reakcje emocjonalne, ale te¿ somatyczne.

Cz±steczka indolu jest w kawie, w ja¶minie, w kale oraz perfumach. A naukowcy wci±¿ nie wiedz±, czemu raz pachnie dzieciñstwem, a raz odraz±

Wolna Sobota

Kasper Kalinowski

Zanurzaj±c magdalenkê w herbacie, Proust wyprzedzi³ neurobiologów, psychologów i chemików

24.03.2023 | 14:00

mózg

perfumy

psychologia

sztuka ¿ycia

Co siê dzieje w ptasim mózgu podczas zalotnego ¶piewu? Naukowcy to odkryli

ptaki

Margit Kossobudzka

Samce ziêby æwicz± ¶piew, na¶laduj±c pie¶ñ swojego ojca. Sk³ada siê ona z sekwencji od dwóch do siedmiu sylab, z których ka¿da jest odrêbna i ma znaczenie behawioralne.

22.03.2023 | 19:00

mózg

nauka

ornitologia

przyroda

Oto ca³a prawda o potworze z Loch Ness

Klikbajt i fakt

Michael A. Little [State University of New York]

Czy potwór z Loch Ness jest prawdziwy? - pyta 10-letni Landon.

21.03.2023 | 14:00

antropologia

Loch Ness

mózg

nauka

Rze¼ba potwora z Loch Ness na brzegu jeziora Loch Ness w Szkocji

¦wiatowy Dzieñ Snu. Chcesz zdaæ egzamin? Id¼ spaæ

Rozwój

Anna Wo¼niak

Hektolitry kawy i nieprzespane noce podczas nauki do sesji egzaminacyjnej wbrew wielopokoleniowej tradycji nie dzia³aj±. Badania naukowe dowodz±, ¿e kluczem do efektywnej nauki jest sen.

17.03.2023 | 06:01

mózg

nauka

sen

zdrowie

Dlaczego niepokój przychodzi o trzeciej nad ranem? Naukowcy wyja¶nili to

prawda czy mit

Margit Kossobudzka

Budzisz siê z lêkiem w ¶rodku nocy, my¶lisz o wszystkich swoich pora¿kach i godnych po¿a³owania momentach z poprzedniego dnia? Ka¿dy z nas to prze¿y³. I zawsze o tej samej porze - trzecia, czwarta nad ranem.

17.03.2023 | 06:00

mózg

psychologia

sen

zdrowie

Dlaczego niepokój zwykle przychodzi o trzeciej nad ranem?

Tak zmêczy³a ciê praca umys³owa, ¿e nie masz si³y na trening? Mózg po¿era energiê

mózg

Margit Kossobudzka

Naukowcy z uniwersytetu w Birmingham zmierzyli, jaki wp³yw na postrzeganie wysi³ku fizycznego maj± zadania poznawcze, czyli wcze¶niejsza praca umys³owa, nawet taka jak korzystanie ze smartfona.

15.03.2023 | 06:00

aktywno¶æ fizyczna

fitness

sztuka ¿ycia

trening i æwiczenia

Co kryje w sobie mózg? Przy Kopernika w miejsce SOR-u powsta³o centrum badañ Uniwersytetu Jagielloñskiego

Uniwersytet Jagielloñski

Ada Chojnowska

W dawnym budynku CUMRiK-u przy ul. Kopernika oficjalnie otwarto Centrum Badañ Mózgu UJ. W ¶rodku specjalistyczny sprzêt, m.in. rezonans magnetyczny za ponad 10 milionów z³otych.

14.03.2023 | 16:25

badania

mózg

neurologia

Spray do nosa na migrenê. W USA zatwierdzono nowy lek

Tylko Zdrowie

Piotr Cie¶liñski

Amerykañska Agencja ¯ywno¶ci i Leków (FDA) kilka dni temu zatwierdzi³a nowy aerozol do nosa, który dora¼nie leczy silne bóle g³owy. W lipcu ma trafiæ do aptek.

13.03.2023 | 14:00

ból

fda

leki

migrena

Spray do nosa na migrenê. Amerykañska FDA zatwierdzi³a nowy dora¼ny lek na silny ból g³owy

Czy s³ynna sonata D-dur K.448 Mozarta rzeczywi¶cie ³agodzi objawy padaczki?

wolfgang amadeusz mozart

Margit Kossobudzka

Potencjalne ³agodzenie objawów padaczki poprzez s³uchanie Mozarta wzbudzi³o du¿e zainteresowanie. Badania sugerowa³y bowiem, ¿e sonata K.448 prowadzi do znacznego spadku zarówno napadowej, jak i miêdzynapadowej aktywno¶ci padaczkowej.

10.03.2023 | 11:00

Mozart

mózg

nauka

padaczka

Nawet pszczo³y potrzebuj± instruktorek, ¿eby porz±dnie zatañczyæ

mózg

Tomasz Ulanowski

Naukowcy po raz kolejny udowadniaj±, ¿e z³o¿one zachowania spo³eczne z rzadka s± wy³±cznie wrodzone.

10.03.2023 | 06:00

nauka

owady

przyroda

pszczo³y

Masz problemy z rozpoznawaniem twarzy? To zjawisko mo¿e byæ czêstsze, ni¿ s±dzono

Nauka

Kasper Kalinowski

Do tej pory eksperci szacowali, ¿e problemy z rozpoznawaniem twarzy dotycz± 2,5 proc. populacji. Ta wiedza mo¿e ju¿ byæ nieaktualna.

08.03.2023 | 19:00

mózg

nauka

psychologia

relacje i zwi±zki

Cierpi±cy na schorzenie okre¶lane jako prozopagnozj± lub ¶lepota twarzy nie s± w stanie rozpoznaæ swojej ¿ony, mê¿a, dzieci, kolegów z pracy, nie mog± ¶ledziæ akcji filmów ze wzglêdu na trudno¶ci z odró¿nianiem aktorów (na prozopagnozjê cierpi Brad Pitt - na zdjêciu)