Homo sapiens

• Naukowcy znaleźli najstarsze dowody na użycie strzał i łuku w Europie. Mają 54 tys. lat

  mózg

  Tomasz Ulanowski

  Maleńkie kamienne groty odkryto w Grotte Mandrin, tej samej jaskini we Francji, w której niedawno natrafiono na najstarsze ślady Homo sapiens zamieszkujących nasz kontynent. Czy to za pomocą strzał i łuku imigrujący z Afryki ludzie współcześni...

  22.02.2023 | 20:00

  archeologia

  antropologia

  Homo sapiens

  nauka

  

• 7 rzeczy, których nie wiedzieliśmy tydzień temu

  Nauka

  Piotr Cieśliński

  Nieziemskie minerały, najstarsze zdanie, buddyzm na depresję i żarłoczna czarna dziura. Najważniejsze odkrycia ubiegłego tygodnia

  05.12.2022 | 09:43

  homo sapiens

  archeologia

  buddyzm

  nauka

  

• Amerykańscy badacze prześledzili historię romansu wszech czasów: neandertalczyka z Homo sapiens

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Wszyscy mamy w sobie odrobinę neandertalczyka. Niektórzy trochę więcej. Amerykańscy naukowcy sprawdzili, gdzie ludzie odziedziczyli najwięcej genów po neanderalczykach.

  08.09.2022 | 13:29

  homo sapiens

  archeologia

  neandertalczyk

  geny

  

• Homo sapiens zawojował planetę dzięki przyjaznemu nastawieniu

  Nauka

  Brian Hare, Vanessa Woods

  Jako Homo sapiens jesteśmy wyjątkowi - potrafimy hamować reakcje emocjonalne i intencjonalnie szacować korzyści, jakie płyną z tolerancji. To przyjaznemu nastawieniu zawdzięczamy ewolucyjny sukces.

  07.09.2022 | 07:32

  przyjaźń

  altruizm

  współpraca

  antropologia

  

• Chodził na dwóch nogach czy nie chodził? Udowa kość niezgody naukowców

  paleontologia

  Margit Kossobudzka

  Skamieniała kość nogi pradawnego gatunku hominina odkryta ponad 20 lat temu w Czadzie w końcu ma swój naukowy debiut. Tylko czy na pewno to był hominin?

  31.08.2022 | 18:00

  homo sapiens

  człowiek

  nauka

  

• Narzekam na bezduszność ludzką. Czyli własną

  Wolna Sobota

  Jonasz

  Ryba, dusząc się, cierpi. Nie mniej niż duszący się homo sapiens. Z cyklu "Najkrócej"

  27.08.2022 | 05:55

  homo sapiens

  empatia

  Odra

  zwierzęta

  

• Naukowcy znaleźli kości najstarszego człowieka, który przybył do Europy z Afryki

  Nauka

  Mikołaj Marcysiak

  Homo antecessor ma 1,4 mln lat. Poznajcie najstarszego Europejczyka.

  15.07.2022 | 13:00

  archeologia

  Homo sapiens

  neandertalczyk

  

• Przez lata naukowcy mężczyźni próbowali wyjaśnić nam, dlaczego Homo sapiens zaczął mówić

  Wolna Sobota

  Joanna Dzikowska

  Frank Westerman: Po latach naukowcy odważyli się przyznać, że neandertalczyk to taki sam Homo sapiens jak my

  25.03.2022 | 12:49

  homo sapiens

  darwin

  antropologia

  hobbit

  

• Nie czaszki, nie kości, nie zęby. Paleontolodzy mają jeden fetysz: stopy

  Wolna Sobota

  Marcin Ryszkiewicz

  Zwykły spacer samotnej matki sprzed 23 lat zmienia naszą wiedzę o tym, kto odkrył Amerykę

  28.01.2022 | 12:58

  homo sapiens

  paleontologia

  Krzysztof Kolumb

  jaskiniowiec

  

• Mistrzowie Słowa czytają Wyborcza.pl [GRABOWSKI]

  Mistrzowie Słowa

  Julia Radziwiłł

  Mniejsi ludzie potrzebują mniej jedzenia, mniejszych ubrań, mniejszych mieszkań, mniejszych mebli i mniejszych samochodów - wszystkiego mniej! - w 44. wydaniu podcastu "Mistrzowie Słowa" Andrzej Grabowski czyta tekst Przemysława Urbańczyka.

  30.12.2021 | 16:37

  homo sapiens

  ekologia

  andrzej grabowski

  Tylko na Wyborcza.pl

  

• Z ewolucyjnego punktu widzenia minister Czarnek jest na straconej pozycji

  Wolna Sobota

  Marcin Ryszkiewicz

  Ewolucja człowieka. Naukowcy mają złą wiadomość: ludzie w ogromnej większości nie są wynalazcami, ale imitatorami. Oraz dobrą: to świetnie.

  03.09.2021 | 12:34

  szympans

  homo sapiens

  Przemysław Czarnek

  ewolucja

  

• Co wiemy o życiu, miłości, śmierci i sztuce neandertalczyków?

  Nauka

  Rebecca Wragg Sykes

  Fragment książki "Krewniacy. Życie, miłość, śmierć i sztuka neandertalczyków", tłum. Adam Tuz, wyd. Prószyński Media.

  10.08.2021 | 11:25

  homo sapiens

  książki

  neandertalczyk

  ewolucja

  

• W grupie siła. To dzięki różnorodnym umysłom Homo sapiens odniósł ewolucyjny sukces

  homo sapiens

  Kasper Kalinowski

  Według brytyjskich archeologów gatunek w toku ewolucji dostosowywał się do nowych warunków na poziomie grupy. To było główną przyczyną zaskakującej ekspansji jednego gatunku na wszystkie obszary planety.

  26.06.2021 | 17:31

  człowiek

  antropologia

  nauka

  

• Za dużo jemy, za dużo zużywamy metali, ropy, wody. Zajmujemy zbyt wiele miejsca. A gdybyśmy się zmniejszyli?

  Wolna Sobota

  Przemysław Urbańczyk

  Mniejsi ludzie potrzebują mniej jedzenia, mniejszych ubrań, mniejszych mieszkań, mniejszych mebli i mniejszych samochodów - wszystkiego mniej!

  05.06.2021 | 05:58

  konsumpcja

  człowiek

  przeludnienie

  wzrost

  

• Archeolog nie znajdzie słów na wykopaliskach. To skąd wiemy, kiedy Homo sapiens zaczął mówić?

  Magazyn Wyborczej

  Przemysław Urbańczyk

  Uregulowane składanie ciał w grobach jest silną przesłanką na rzecz hipotezy, że ówcześni ludzie posługiwali się już mową artykułowaną

  08.05.2021 | 05:59

  homo sapiens

  komunikacja

  pochówek

  archeologia

  

• Na początku nie było słowo. Gadamy dopiero od 600 tysięcy lat

  Słówka. Magazyn o języku

  Tomasz Ulanowski

  Nawet w społeczeństwach pierwotnych, od których wszyscy pochodzimy, ludzie, rozmawiając, głównie plotkowali. Jak to się zaczęło - rozmowa z antropologiem prof. Bogusławem Pawłowskim o początkach mowy

  07.05.2021 | 19:00

  homo sapiens

  słówka

  język polski

  Bogusław Pawłowski

  

• My, wszystkożercy. Do jakiej diety ewolucja nas przystosowała?

  Nauka

  Marek Konarzewski

  Co wiemy z badań nad ewolucją naszej diety i jak ta ewolucyjna spuścizna wpływa na nasze współczesne nawyki żywieniowe?

  02.02.2021 | 16:18

  dieta

  środowisko

  mięso

  homo sapiens

  

• Coś nas gnało w nieznane. Nowe badania dowodzą, że paleolityczni odkrywcy świadomie płynęli poza horyzont

  Nauka

  Joanna Grabowska

  Nie wiadomo, co popychało ludzi do niebezpiecznych morskich peregrynacji. Na pewno jednak nie działo się to przez przypadek - twierdzą naukowcy z Japonii i Tajwanu, badający paleolityczne migracje między azjatyckimi lądami.

  12.12.2020 | 07:50

  Japonia

  homo sapiens

  archeologia

  antropologia

  

• Harari: Prorocy zawężają horyzont. Ze wszystkich rzeczy, które mogą się zdarzyć, wybierają jedną. Mówią: to się stanie

  Wideo Gazety Wyborczej

  red. wideo

  'Sapiens. Od zwierząt do bogów' Yuvala Noaha Harari to światowy bestseller - na świecie sprzedano ponad 10 milionów egzemplarzy książki przetłumaczonej na blisko 50 języków. 12 listopada w Polsce ukazała się powstała we współpracy z twórcami...

  14.11.2020 | 17:57

  Yuval Noah Harari

  homo sapiens

  pandemia koronawirusa

  

• Homo sapiens dużo wcześniej wyszedł z Afryki. Ślady stóp sprzed 120 tys. lat na Półwyspie Arabskim

  Nauka

  Andrzej Hołdys

  Półwysep Arabski, dziś zasypany piaskiem, mógł odegrać kluczową rolę w historii naszego gatunku. Przed 120 tys. laty płynęły tu rzeki zasilające tysiące jezior. Wygląda na to, że "nasi" już tam wtedy byli.

  18.09.2020 | 10:38

  homo sapiens

  paleontologia

  Afryka

  

• Archeolodzy znaleźli najstarsze łóżko na świecie. Ostatni raz ktoś spał na nim 200 tys. lat temu

  Nauka

  Joanna Grabowska

  Odkryto je w południowoafrykańskiej jaskini, liczy co najmniej 200 tys. lat. Zostało wykonane z warstwy popiołu oraz wiązek trawy zmieszanych z aromatycznymi roślinami odstraszającymi owady.

  20.08.2020 | 13:43

  homo sapiens

  archeologia

  nauka

  jaskinia

  

• Przyjaciel czy wróg? Ludzie udomowili wilki dopiero kilkanaście tysięcy lat temu

  Nauka

  Szymon Zdziebłowski

  Do udomowienia wilka nie doszło 30 tys. lat temu, ale zdecydowanie później - zapewne kilkanaście tysięcy lat temu. Wśród obozowisk z tak wczesnego okresu naukowcy nie natknęli się na kości obgryzione przez czworonogi. To jednoznaczny dowód, że psy...

  21.07.2020 | 08:55

  psy

  homo sapiens

  wilki

  

• Ile w nas człowieka archaicznego. Wielkie badanie DNA w Islandii ujawnia genetyczny spadek po nieznanych praludziach

  antropologia

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy przebadali genomy blisko 28 tys. Islandczyków, poszukując fragmentów DNA pochodzących od neandertalczyków i innych archaicznych gatunków człowieka. Natrafili na kilka genetycznych skarbów. W tym ślady... denisowian.

  22.04.2020 | 17:27

  homo sapiens

  nauka

  neandertalczyk

  denisowianie

  

• Homo sapiens zasmarkany. Spośród małp naczelnych wyróżnia nas nie tylko rozum. Również katar

  Nauka

  Irena Cieślińska

  Homo sapiens jest nosicielem niezwykłej wprost wielości wirusów oddechowych. Pociąganie nosem, kichanie, kaszel, które prześladują nas od urodzenia do starości, są naszą cechą charakterystyczną. Kto wie, czy inne małpy z naszej wielkiej rodziny nie...

  20.04.2020 | 07:37

  homo sapiens

  epidemia koronawirusa

  zdrowie

  szympansy

  

• Sensacyjny obraz naskalny sprzed 44 tys. lat! Najstarsza narracja wizualna - z udziałem zagadkowych postaci

  homo sapiens

  Joanna Grabowska

  Blisko 44 tys. lat temu ludzie żyjący na indonezyjskiej wyspie Celebes namalowali w jednej z jaskiń scenę polowania na dzikie bawoły i świnie. Odkrycie już okrzyknięto sensacją.

  12.12.2019 | 16:18

  archeologia

  nauka

  

• Skąd się wzięło "f" i "w"? Naukowcy wyjaśnili zagadkę sprzed 10 tys. lat

  nauka

  Andrzej Hołdys

  Pierwsi rolnicy, poza tym, że nauczyli się doić krowy i uprawiać pszenicę, zmienili dietę, zgryz i wynaleźli głoski "f" i "w". Wcześniej nie potrafili połączyć dolnej wargi z górnymi zębami. Słowo "Wyborcza" byłoby poza ich zasięgiem.

  01.04.2019 | 16:58

  homo sapiens

  paleontologia

  rolnictwo

  ewolucja

  

• Skąd się wzięli Baskowie? Analiza ich DNA odkrywa niespodziankę

  homo sapiens

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy odtwarzają historię podboju Półwyspu Iberyjskiego. Jakie ludy go zasiedlały i ile z nich pozostało w DNA dzisiejszych Basków?

  15.03.2019 | 06:00

  antropologia

  nauka

  

• Pierwszy fragment czaszki denisowianina! Najbardziej tajemniczego krewniaka Homo sapiens

  paleontologia

  Joanna Grabowska

  Skąpa kolekcja kostnych szczątków denisowian znacząco się powiększyła. Jeśli paleoantropolodzy się nie mylą, właśnie mamy pierwsze fragmenty czaszki.

  06.03.2019 | 16:00

  homo sapiens

  nauka

  neandertalczyk

  denisowianie

  

• Dzieli ich geografia, łączy... język mlaskowy. Niezbadane afrykańskie dzieje Homo sapiens

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Ludy łowiecko-zbierackie rozsiane po Afryce są ze sobą blisko spokrewnione.

  19.02.2019 | 06:51

  homo sapiens

  nauka

  Afryka

  

• Kto z kim uprawiał tam seks? Tajemnice słynnej Denisowej Jaskini

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Naukowcy odkryli kolejne zagadki związane z tą niezwykłą jaskinią, choć jeszcze nie wszystkie. Czy oprócz denisowian - gatunku człowieka opisanego ledwie dziewięć lat temu - i neandertalczyków zamieszkiwali ją także ludzie współcześni?

  30.01.2019 | 19:00

  homo sapiens

  paleontologia

  nauka

  neandertalczyk

  

• Niecodzienny eksperyment potwierdza: Neandertalczycy byli wprawni w zabijaniu na dystans

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Ta sztuka nie jest więc wyłączną umiejętnością naszego gatunku. Choć każdy z nas ma w sobie odrobinę neandertalczyka.

  29.01.2019 | 13:55

  homo sapiens

  paleontologia

  archeologia

  nauka

  

• Był sobie Homo sapiens, czyli dlaczego zrzuciliśmy futra

  Duży Format

  Tomasz Kwaśniewski

  Przy czym na początku z pewnością nie byliśmy myśliwymi, tylko to mięso pozyskiwaliśmy z padliny. Gdy hieny zjadły mięso, rzuciliśmy się na szpik. Rozmowa z ewolucjonistą doktorem Marcinem Ryszkiewiczem

  22.10.2018 | 06:00

  homo sapiens

  ewolucja

  

• Goryl, człowiek dwa bratanki

  Magazyn Świąteczny

  Tomasz Ulanowski

  Dzisiaj wydajemy się królami życia. Ale przez 150 mln lat my, ssaki, kryliśmy się po norach przed dinozaurami. Memento mori! Rozmowa z z neurobiologiem Liamem Drew

  08.09.2018 | 05:57

  homo sapiens

  ssaki

  biologia

  

• Rzuciła pracę i udała się w podróż w poszukiwaniu prehistorycznych przodków. Kilka pokoleń wstecz to dla niej za mało

  Styl życia

  Katarzyna Tubylewicz

  U5, zwana Urszulą, była córką naszej pramatki Ewy. Mam jej geny w prostej linii od matki, podobnie jak około 10 proc. Europejczyków. Rozmowa z Karin Bojs

  21.07.2018 | 00:00

  homo sapiens

  książki

  neandertalczyk

  genetyka

  

• Neandertalczycy nie byli tacy prymitywni - potrafili krzesać ogień

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  O tym, że go używali, wiedzieliśmy już wcześniej. Ale teraz naukowcy odkryli, że nasi dalecy krewni byli bardziej łebscy, niż się może wydawać.

  19.07.2018 | 15:01

  homo sapiens

  archeologia

  nauka

  neandertalczyk

  

• W Chinach znaleziono narzędzia sprzed 2 mln lat! To najstarsze ślady ludzkiej bytności poza Afryką

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  To sensacyjne odkrycie. Kamiennymi narzędziami posługiwali się archaiczni ludzie, prawdopodobnie z gatunku Homo erectus - donoszą naukowcy w najnowszym "Nature".

  11.07.2018 | 19:16

  Chiny

  homo sapiens

  paleontologia

  nauka

  

• Krótka historia o tym, jak człowiek cofnął miliony lat ewolucji i zmniejszył ssaki

  nauka

  Tomasz Ulanowski

  "Gdziekolwiek pojawili się ludzie, tam gatunki dużych zwierząt wymierały" - piszą naukowcy w najnowszym "Science". Jeśli tak dalej pójdzie, największym żyjącym ssakiem lądowym świata zostanie... krowa.

  21.04.2018 | 06:49

  homo sapiens

  paleontologia

  historia

  

• Znaleźli palec, który należał do najstarszego Homo sapiens poza Afryką i Lewantem

  Nauka

  Tomasz Ulanowski

  Został po nim tylko palec. A właściwie paliczek środkowy - kość palca licząca sobie aż 85 tys. lat. Naukowcy odkryli ją na pustyni w Arabii Saudyjskiej.

  10.04.2018 | 12:00

  homo sapiens

  paleontologia

  nauka

  

• Tak wyglądał nasz praprzodek z Cro-Magnon. Miał twarz naznaczoną nowotworem

  Nauka

  Joanna Grabowska

  Żył 28 tys. lat temu, jego szczątki znaleziono 150 lat temu pod nawisemskalnym Cro-Magnon we Francji. Był jednym z pierwszych kopalnych przedstawicieli Homo sapiens, których szczątki odkryto w Europie.

  04.04.2018 | 18:02

  homo sapiens

  paleontologia

  nauka

  

• Afrykańskie przyspieszenie. Tak Homo sapiens gotował się do podboju świata

  nauka

  Wojciech Moskal

  Naukowcy znaleźli dowody na to, że nasi afrykańscy praprzodkowie wytwarzali skomplikowane narzędzia i parali się wymianą handlową znacznie wcześniej, niż przypuszczano - już ponad 300 tys. lat temu! Tak Homo sapiens radził sobie z gwałtownymi...

  21.03.2018 | 06:21

  homo sapiens

  paleontologia

  Afryka

  historia