PRZYRODA Gazeta Wyborcza

Tw�j pies wyje. Czy to reakcja na wilczy zew natury?

pies

Margit Kossobudzka

Wilcze wycie by�o wielokrotnie badane, ale wyciem ps�w do tej pory naukowcy niewiele si� zajmowali. Nowe badanie to zmienia.

09.02.2023 | 20:50

nauka

przyroda

wilki

zwierz�ta

Naukowcy z Wydzia�u Etologii Uniwersytetu E�tv�sa Lor�nda badali reakcje ps�w na wycie wilka.

Rozwi�� quiz: Co wiesz o katastrofach naturalnych?

quizy Wyborczej

Joanna Bujakiewicz, Paulina Mozolewska, Margit Kossobudzka, Kasper Kalinowski, Tomasz Ulanowski, Ewa Tomkowska

Czy wiesz, kt�re huragany s� bardziej zab�jcze, dlaczego ziemia si� trz�sie i jak cz�sto gro�� nam katastrofalne powodzie?

09.02.2023 | 16:53

ekocyd

katastrofy naturalne

przyroda

zjawiska pogodowe

Zniszczenia spowodowane przez trz�sienie ziemi w miejscowo�ci Kahramanmaras w Turcji.

Orki (samice) utrzymuj� doros�ych mamisynk�w. To si� mo�e �le dla nich sko�czy�

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Mamisynki. Wszyscy znaj� takich syn�w. Mamy wpychaj� im "w dzioby" smako�yki nawet wtedy, kiedy s� doro�li. To ewolucyjna strategia, kt�ra ma sens, ale czasem prowadzi na manowce. Naukowcy w�a�nie odkryli, jak kosztowna jest u orek.

09.02.2023 | 13:01

antropocen

antropologia

biologia

ekocyd

Orki z badanej populacji �yj�cej u zachodniego wybrze�a Ameryki P�nocnej

Dzi�cio� ukry� za �cian� domu ponad 317 kg �o��dzi

Zwierz�ta

Robert Jurszo

Takiego znaleziska nikt si� nie spodziewa�. Trzeba by�o o�miu work�w, by wynie�� o��dzie z domu zaskoczonego w�a�ciciela.

09.02.2023 | 11:47

dzi�cio�

Kalifornia

Przyroda

ptaki

Mimo wyroku s�du prace trwaj� na 74 ostrogach Odry. Polska w szpagacie, mi�dzy drog� wodn� a zdrow� rzek�

Zmiana Klimatu

Anita Dmitruczuk

Decyzje, kt�re mog� przes�dzi� o przysz�o�ci najwa�niejszych rzek w Polsce, utkn�y w proceduralnych zawijasach. W sprawie najwa�niejszej inwestycji na Wi�le trwa urz�dniczy ping-pong, z kolei na Odrze prace s� prowadzone pomimo postanowienia s�du o...

09.02.2023 | 06:00

Odra

Przyroda

rzeki

Tylko na Wyborcza.pl

Ratujmy mokrad�a, p�ki jeszcze s� - apeluj� naukowcy. Tam przechowuje si� dwa razy wi�cej w�gla ni� w lasach

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Mokrad�a nie tylko skutecznie wy�apuj� dwutlenek w�gla z powietrza, ale s� tak�e wa�nymi magazynami wody, kt�ra z powodu zmian klimatu b�dzie coraz trudniej dost�pna.

08.02.2023 | 17:20

antropocen

globalne ocieplenie

mokrad�a

nauka

Hetyci rz�dzili pradawn� "Turcj�" przez pi�� stuleci. Wyko�czy�a ich susza

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Tak� hipotez� stawiaj� w najnowszym "Nature" naukowcy z USA i Cypru. Je�li maj� racj�, imperium Hetyt�w jest kolejnym przyk�adem cywilizacji obalonej przez zmiany klimatu.

08.02.2023 | 17:00

antropocen

archeologia

nauka

przyroda

Resztki chronionej przez kamienne lwy bramy prowadz�cej do Hattusy, stolicy imperium Hetyt�w

Operacja Cud. Sea Shepherd i meksyka�ska marynarka wojenna ratuj� ostatnich 10 "pand morskich"

Robert Jurszo

Wsp�lne dzia�ania meksyka�skiej marynarki wojennej i znanej z kontrowersyjnych akcji organizacji pozarz�dowej znacz�co ograniczy�y nielegalne po�owy. Przysz�o�� mor�win�w kalifornijskich wci�� stoi jednak pod znakiem zapytania.

08.02.2023 | 09:10

Meksyk

mor�win

Przyroda

sea shepherd

Tragiczne trz�sienie ziemi. Dlaczego w Turcji zatrz�s�a si� ziemia

trz�sienie ziemi

Tomasz Ulanowski

Turcja i granicz�ce z ni� kraje le�� w jednym z najaktywniejszych sejsmicznie rejon�w �wiata. Ale dzi� rano trz�sienie ziemi mia�o miejsce tak�e w Polsce.

07.02.2023 | 11:55

antropocen

geologia

nauka

przyroda

Trz�sienia ziemi w naszym rejonie �wiata w ostatnich 24 godzinach. Zwraca uwag� spora czerwona kropka w Polsce. Oznacza trz�sienie ziemi o magnitudzie 3,6, kt�re dzi� rano (7.02.2023) mia�o miejsce 38 km na p�nocny zach�d od Legnicy

Rekordowa liczba nietoperzy zimuje w jaskiniach Ojcowskiego Parku Narodowego

parki narodowe

Robert Jurszo

Najwi�cej jest podkowc�w ma�ych. Na zimowanie do Ojcowskiego Parku Narodowego nie przylecia� za to jeden jedyny tutaj podkowiec du�y, kt�ry przypuszczalnie przybywa� ze S�owacji lub z Niemiec.

07.02.2023 | 11:07

Jaskinie

Ma�opolska

nietoperze

Ojcowski Park Narodowy

Pa�stwowa instytucja chce sprzeda� kawa�ek rezerwatu przyrody pod Warszaw�. Mieszka�cy z s�siedztwa boj� si� deweloperki

Aktualno�ci

Ma�gorzata Zubik

Spo�ecznicy bij� na alarm w sprawie rezerwatu przyrody "Stawy Raszy�skie". Pa�stwowa instytucja og�osi�a przetarg na licz�c� ponad hektar dzia�k�. Cz�� gruntu to rezerwat, cz�� to jego otulina. Mieszka�cy boj� si�, �e grunt przejm� deweloperzy i...

07.02.2023 | 06:37

deweloper

deweloperzy

ochrona przyrody

przyroda

Maj 2021 r. Mieszka�cy spotykaj� si�, by broni� rezerwatu 'Stawy Raszy�skie'

A� 21 tys. euro kary za trucie dzikich ptak�w

ptaki

Robert Jurszo

To pierwsza taka kara w historii Cypru, gdzie trucie ptak�w jest powa�nym problemem.

06.02.2023 | 15:37

Cypr

grzywna

mandat

przyroda

S�py p�owe, kt�re przez celowe trucie znalaz�y si� na Cyprze na skraju zag�ady

"Toksyczny" lotniskowiec wyszed� z u�ytku. Razem z azbestem, rt�ci� i o�owiem poszed� na dno

zanieczyszczenie oceanu

Aleksander Gurgul

Brazylijska marynarka wojenna poinformowa�a, �e zatopi�a wycofany z eksploatacji lotniskowiec w Oceanie Atlantyckim. Oko�o 350 kilometr�w od swoich p�nocno-wschodnich wybrze�y, w miejscu, gdzie ocean ma g��boko�� do 5 tys. metr�w.

06.02.2023 | 12:50

Brazylia

Greenpeace

lotniskowiec

Ocean Atlantycki

"The New York Times": Kiedy tw�j ziomek rybak to morski ssak. Brazylijczycy �owi� z delfinami

ssaki morskie

Asher Elbein

Delfiny butlonose pomagaj� brazylijskim rybakom w po�owach, a naukowcy odkryli, co te morskie ssaki zyskuj� na wsp�lnym polowaniu z lud�mi.

06.02.2023 | 09:15

Brazylia

delfiny

prasa zagraniczna

Przyroda

Zdj�cie dostarczone przez Fabio G. Daura-Jorge przedstawia delfina i rybaka na Praia da Tesoura w miejscowo�ci Laguna, w po�udniowej Brazylii. Delfiny butlonose, kt�re pomagaj� brazylijskim rybakom, naprowadzaj�c ryby w kierunku ich sieci, wydaj� si� �y� d�u�ej ni� inne delfiny w okolicy, donosz� naukowcy.

Trz�sienia ziemi. To nie one zabijaj�, tylko z�a architektura

trz�sienie ziemi

Tomasz Ulanowski

Tempus fugit, memento mori, vanitas vanitatum. Te zwietrza�e sentencje jak ula� pasuj� do tych sekund, gdy grunt znienacka usuwa si� spod n�g, a szkie�ko i oko s� bezradne

06.02.2023 | 08:36

antropocen

geologia

nauka

przyroda

Akcja ratunkowa w w Adanie w Turcji, 6 lutego 2023 r. Pot�ne trz�sienie ziemi zburzy�o wiele budynk�w w po�udniowo-wschodniej Turcji i Syrii.

Stali�my si� ciep�ym krajem. Ryzykanci zostaj� w Polsce, czyli jakie ptaki ju� nie odlatuj�

Du�y Format

Marcin W�jcik

Dzieciom trzeba b�dzie t�umaczy�, co to znaczy, �e ptaki odlatywa�y kiedy� na zim� do Afryki. Za chwil� ten motyw przestanie si� pojawia� w bajkach

06.02.2023 | 05:20

ekologia

przyroda

ptaki

ptaki w mie�cie

�urawie ze wschodu zamiast lecie� do Francji czy Niemiec l�duj� w Polsce.

Poszli�my do lasu, �eby policzy� nietoperze. Wcale nie wisia�y do g�ry nogami

nietoperze

Joanna Wi�niowska

Zanim zajrz� do siedliska nietoperzy w starej piwnicy, pytam o co�, co dr�czy mnie od dawna: czy wkr�caj� si� we w�osy? Nie? No to wchodzimy! Zaskoczy�o nas o wiele wi�cej.

05.02.2023 | 08:00

Gda�sk

Gdynia

przyroda

Tr�jmiejski Park Krajobrazowy

Poszli�my do Tr�jmiejskiego Parku Krajobrazowego, aby policzy� nietoperze.

Doliczono si� ponad 335 tys. zagro�onych monarch�w. Zaraz potem uderzy�y w nie nawa�nice i powodzie

motyle

Robert Jurszo

Rekordowa od lat liczba monarch�w daje nadziej� na uratowanie tych pi�knych motyli przed zag�ad�. Cho� zagro�one, to wci�� nie s� w USA odpowiednio chronione.

05.02.2023 | 06:00

monarchy

Przyroda

USA

zagro�one gatunki

Z jednego na sze�� ptasich jaj nie wykluwa si� piskl�. Nowe badania Brytyjczyk�w

ptaki

Margit Kossobudzka

Niepowodzenia w ptasich l�gach zdarzaj� si� dzisiaj prawie dwukrotnie cz�ciej ni� cztery dekady temu. Najgorzej jest z ptakami hodowanymi w niewoli. To podwa�a programy ochrony krytycznie zagro�onych gatunk�w.

03.02.2023 | 18:18

klimat

nauka

ochrona przyrody

ornitologia

Maskonury zwyczajne to �rednie ptaki wodne zamieszkuj�ce m.in. Islandi�, Grenlandi�, Wyspy Owcze i P�wysep Skandynawski. Mimo do�� licznej populacji s� one zagro�one wygini�ciem.

"The New York Times": Jelenie mog� by� rezerwuarem starych wariant�w koronawirusa

my�liwi

Emily Anthes

My�liwym, kt�rzy poluj� na jelenie, zaleca si� podj�cie podstawowych �rodk�w ostro�no�ci w celu zmniejszenia ryzyka zaka�enia, w tym noszenia masek podczas pracy z dziczyzn� i dok�adne mycie r�k po jej zako�czeniu.

03.02.2023 | 11:10

jelenie

koronawirus

news

prasa zagraniczna

Jele� wirginijski w Penn State Deer Research Center, Pensylwania, 2 lutego 2022 r.

Obro�ca mikroklimatu. "Z ka�dym wyci�tym fragmentem lasu uzdrowiskowego umiera cz�stka mnie"

aktywizm

Anna Gorczyca

Jakub Lenkiewicz wr�ci� w rodzinne strony i �y� z oszcz�dno�ci, codziennie dokumentowa� wycinki las�w otaczaj�cych dwa uzdrowiska w Iwoniczu-Zdroju i Rymanowie-Zdroju. - Traktowa�em to jak prac�, jak co� bardzo wa�nego.

02.02.2023 | 13:37

lasy

Lasy Pa�stwowe

Przyroda

uzdrowiska

Rozwi�� quiz: Co wiesz o ma�pach?

quizy Wyborczej

Margit Kossobudzka, Kasper Kalinowski, Tomasz Ulanowski, Ewa Tomkowska

Sprawd�, czy wiesz, jakie potrawy preferuj� szympansy, gdzie narodzi�y si� pierwsze klony makaka i co robi� pawiany, jak przemieszczaj� si� grup�.

02.02.2023 | 17:08

ma�py

nauka

pawiany

przyroda

PSL sonduje le�nik�w i my�liwych, pyta o "skal� zagro�e�" wilkami. "Szuka argument�w popieraj�cych odstrza�"

wilki

Robert Jurszo

Urszula Pas�awska, pos�anka PSL, chce "debaty na temat zarz�dzania populacjami drapie�nik�w". Zdaniem krytyk�w stoi za tym ch�� wprowadzenia polowa� na �ci�le chronione dzi� wilki. Tymczasem 12 ministr�w �rodowiska apeluje do Komisji Europejskiej,...

02.02.2023 | 14:47

ochrona przyrody

polowania

Przyroda

PSL

Wilk na wybiegu pozna�skiego ZOO, 4 lutego 2022 r.

Na Ba�tyku rz�dz� czarne kaczki

Dr Betleja patrzy na ptaki

Jacek Betleja

W Polsce koncentruje si� wi�kszo�� wiatowej populacji kaczki uhla. Nie brakuje jednak czarnych kaczek o oryginalnym upierzeniu - samce nawet w okresie godowym pozostaj� smoli�cie czarne.

02.02.2023 | 12:05

nauka

ornitologia

przyroda

ptaki

Wiktor Kotowski, badacz mokrade�: Pokazali�my, dlaczego bagna musz� by� mokre

polscy naukowcy donosz�

Wiktor Kotowski

Nie ma w biosferze skuteczniejszych magazyn�w w�gla ni� torfowiska. Dzi� obchodzimy �wiatowy Dzie� Mokrade�.

02.02.2023 | 10:54

antropocen

biologia

ekocyd

mokrad�a

Byli�my na op�ywie Mot�awy. Pi�y spalinowe szybsze od decyzji urz�dnik�w

Gda�sk

Dorota Kara�

Czy �yski, kurki wodne i perkozki, bobry i nietoperze przetrwaj� rewitalizacj� op�ywu Mot�awy? "Teren jest rozje�d�any ci�kim sprz�tem" - alarmuj� mieszka�cy okolic bastion�w w Gda�sku.

02.02.2023 | 09:44

Bastion �ubr

Dolne Miasto

op�yw Mot�awy

przyroda

Sp�dzielnia podci�a korzenie, by poszerzy� chodnik. Tak w miastach niszczy si� drzewa

ziele� miejska

Marta Danielewicz

W Poznaniu skrzywdzono drzewa, by poszerzy� osiedlowy chodnik. Urz�dnicy przyjechali na kontrol� po zako�czeniu prac. Roz�o�yli r�ce. Zieleni nie szanuje si� te� w innych miastach.

02.02.2023 | 09:15

ekologia

Klimat i �rodowisko

ochrona drzew

przyroda

Podczas przebudowy chodnika na ulicy �ab�dziej w Poznaniu mog�o doj�� do uszkodzenia korzeni drzew. 27 stycznia 2023

Gruba i tajemnicza ksi��ka Las�w Pa�stwowych. Ma promowa� pomys� wiceministra sprawiedliwo�ci na park narodowy

��czok

Aleksander Gurgul

Na 160 stronach udowadnia, �e na �l�sku powinien powsta� park narodowy, co popiera pochodz�cy z tego regionu wiceminister sprawiedliwo�ci Micha� Wo�.

02.02.2023 | 05:54

Lasy Pa�stwowe

park narodowy

Przyroda

ptaki

Kto� udusi� osiem w�y dusicieli. Sze�ciometrowe boa i pytony znalezione w worku

zwierz�ta

kuch

Du�e, nawet sze�ciometrowe martwe pytony i boa by�y ukryte w plastikowym worku. Bieg�y oceni�, �e zosta�y uduszone.

01.02.2023 | 06:12

konwencja CITES

przyroda

w�e

Tygrys ludojad. Bali si� go le�nicy i k�usownicy

Rosja

John Vaillant

"Wewn�trz tego ciemnego kr�gu, niczym ofiara z�o�ona w jakim� makabrycznym rytuale, le�� d�o� bez r�ki i g�owa bez twarzy. Nieopodal - d�uga ko��, zapewne udowa, bia�a, bo ogryziona do czysta. �lady tygrysa prowadz� g��biej w las"

01.02.2023 | 06:00

ochrona przyrody

Przyroda

Tygrys

tygrys amurski

Kr�tka historia o tym, czemu ludzie i delfiny razem poluj� na ryby

zwierz�ta

Tomasz Ulanowski

Wsp�lne, zsynchronizowane �owy pomagaj� obu gatunkom prze�y� - potwierdzaj� naukowcy.

31.01.2023 | 11:42

antropocen

biologia

nauka

przyroda

O delfinach i ludziach. Wsp�lne po�owy u wybrze�a Laguny w po�udniowej Brazylii

Europa wyko�czy �aby? Handel udkami wystawi� je na powa�ne ryzyko

�ywno��

Anita Dmitruczuk

Znakomita wi�kszo�� ab, kt�re trafiaj� do handlu, jest �apana na wolno�ci w krajach, gdzie brakuje przepis�w chroni�cych najbardziej wra�liwe gatunki. Mimo to za ich los odpowiedzialna jest przede wszystkim Europa. Bo na tym kontynencie �aby l�duj�...

30.01.2023 | 06:00

bior�norodno��

handel

Przyroda

p�azy

W handlu dominuj� gatunki du�ych �ab, ale tradycyjnie w kuchni francuskiej u�ywa�o si� m.in. rzekotki drzewnej. Na zdj�ciu rzekotka z Puszczy Bia�owieskiej

Skrzydlate Warmia i Mazury w obiektywie fotograf�w przyrodnik�w [GALERIA ZDJ��]

ochrona �rodowiska

Robert Robaszewski

Oto druga ods�ona comiesi�cznego cyklu, w kt�rym wsp�lnie z pasjonatami fotografii przybli�amy pi�kno Warmii i Mazur.

29.01.2023 | 10:00

Olsztyn

olsztyn.wyborcza.pl poleca

przyroda

Warmia i Mazury

Zdjecia fotograf�w zrzeszonych w Warmi�sko-Mazurskim Okr�gu Zwi�zku Polskich Fotograf�w Przyrody.

"Wygrana jak na loterii przyrodniczej". Nagranie pokazuje, jak �o� zrzuca poro�e

�osie

Robert Jurszo

Prawdziwy fart spotka� le�nika z Kanady. Nagra� moment, w kt�rym �o� pozbywa si� starego poro�a.

27.01.2023 | 12:21

Kanada

polowania

Przyroda

Zwierz�ta

Wielka akcja ratunkowa dw�ch wilk�w. Jednego uda�o si� ocali�

k�usownictwo

Robert Jurszo

To by� wyj�tkowo pracowity dzie� dla Stowarzyszenia dla Natury Wilk. We wtorek pomocy wymaga�y dwa wilki w dw�ch odleg�ych zak�tkach Polski.

27.01.2023 | 06:00

ochrona przyrody

Przyroda

wilki

Zwierz�ta

Zabijamy Amazoni�, wypychaj�c ca�� biosfer� Ziemi poza punkt krytyczny - ostrzegaj� naukowcy

ekocyd

Tomasz Ulanowski

Stosowne liczby badacze prezentuj� w dw�ch publikacjach w najnowszym wydaniu tygodnika "Science". Uczeni pisz� te�, jak tej tragedii zaradzi�.

27.01.2023 | 06:00

antropocen

globalne ocieplenie

nauka

przyroda

Wycinka i wypalanie las�w Amazonii. Humanita, Brazylia, 17 wrze�nia 2022 r.

"The New York Times": Biden zakazuje budowy dr�g i wyr�bu drzew w cennym lesie Tongass na Alasce

lasy deszczowe

Lisa Friedman

Nowe przepisy ameryka�skiej s�u�by le�nej ograniczaj� budow� i wycinki na ponad 9 mln akr�w (3,6 mln hektar�w) w najwi�kszym w Ameryce P�nocnej lesie deszczowym w strefie umiarkowanej. Tym samym odwr�cona zosta�a jedna z decyzji Donalda Trumpa.

27.01.2023 | 06:00

Alaska

Donald Trump

Joe Biden

ochrona �rodowiska

Rozwi�� quiz: Co wiesz o krwi?

quizy Wyborczej

Joanna Bujakiewicz, Margit Kossobudzka, Katarzyna Staszak, Tomasz Ulanowski, Kasper Kalinowski

Sprawd�, czy wiesz, czemu krew zawdzi�cza sw�j czerwony kolor, ile �yj� czerwone krwinki, dlaczego ludzie nie lubi� zapachu krwi i co robi� wampiry, kt�re si� przyja�ni�?

26.01.2023 | 14:51

biologia

krew

przyroda

uk�ad krwiono�ny

Nie �yje Juan Carrito, s�ynny nied�wied�, kt�ry objada� si� ciastkami. Potr�ci� go samoch�d

nied�wiedzie

Robert Jurszo

Juan Carrito po raz pierwszy sta� si� bohaterem medi�w w ubieg�ym roku, gdy noc� w�ama� si� do piekarni i ob�ar� si� herbatnikami, co zjedna�o mu mi�dzynarodow� sympati�. Niestety w ostatnich dniach dowiedzieli�my si�, �e zgin��.

26.01.2023 | 13:17

gin�ce gatunki

Przyroda

W�ochy

zagro�one gatunki

Wci�� rozumiemy niekt�re gesty wykonywane przez szympansy - cho� sami ich nie u�ywamy

m�zg

Tomasz Ulanowski

Pokazuje to eksperyment przeprowadzony przez dwie badaczki ze Szkocji.

26.01.2023 | 06:00

antropologia

biologia

nauka

przyroda

Wci�� rozumiemy niekt�re gesty wykonywane przez szympansy, nawet je�li sami ich nie u�ywamy. Cho� ten na zdj�ciu - 'daj' - akurat stosujemy. A co na 'daj' odpowiada drugi szympans?