Wyszukiwanie po tagu - Gazeta Wyborcza

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy ludzie mog� wywo�a� wichur�?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Te� to sobie tak wyobra�a�em: jak�� wielk� g�ow�, kt�ra dmucha z ca�ych si�. Przecie� tak w�a�nie wiatr jest przedstawiany we wszystkich bajkach. Ba, nawet staro�ytni Grecy tak go sobie wyobra�ali.

22.12.2015 | 00:00

Dmuchaj�c, wywo�ujemy przep�yw powietrza w ilo�ci 1 litra na sekund�. Wiatr dmie oko�o 10 tys. razy silniej

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Jak zmierzy� ba�agan?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Oj, te konflikty mi�dzy rodze�stwem... Znam je a� za dobrze. Z moj� siostr� w dzieci�stwie spierali�my si� nieraz bardzo ostro.

15.12.2015 | 00:00

Kiedy tworzy si� ba�agan, ro�nie entropia w danym uk�adzie. Ale zrobienie porz�dku w pokoju wcale nie zmniejszy entropii - ona stale ro�nie, tylko w danej chwili dzieje si� to gdzie� indziej.

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Dlaczego pingwin nie lata?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Jacu�, to co chcesz dzisiaj obejrze� na dobranoc? - zapyta�em mojego czteroletniego synka, przegl�daj�c wraz z nim zestaw p�yt.

08.12.2015 | 00:00

Nurzyki polarne te� potrafi� �wietnie nurkowa�, cho� robi� to gorzej ni� pingwiny. Mog� r�wnie� lata�, co jednak odbywa si� kosztem ogromnego wysi�ku.

Najstarsze na �wiecie w�osy! Odkryte w... kale

Nauka

WOJCIECH MIKO�USZKO

Pochodz� sprzed 260 mln lat. Znalaz� je zesp� polskich, rosyjskich i szwedzkich paleontolog�w. Mog� wyja�ni�, sk�d si� wzi�a sta�ocieplno��.

03.12.2015 | 02:00

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy mo�na przekopa� Ziemi� na wylot?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Chyba jestem na tropie nowej prawid�owo�ci. Na razie znam co prawda tylko dwa jej przypadki, ale oba s� zadziwiaj�co podobne do siebie. Ot� gdy moja c�rka Ida mia�a osiem lat, zada�a mi pytanie: "Czy da si� przewierci� Ziemi� na wylot?".

01.12.2015 | 00:00

Najg��bszy odwiert na Ziemi ma ponad 12 kilometr�w g��boko�ci

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Gdzie si� robi g�sia sk�rka?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Oj, d�ugo zabiera�em si� do rozwi�zywania tej zagadki. Bo gdy tylko przeczyta�em list od pani Katarzyny, zrozumia�em, �e �atwo nie b�dzie. "Moja 7-letnia c�rka Maja zapyta�a mnie, dlaczego nie mamy g�siej sk�rki na twarzy - napisa�a czytelniczka. -...

24.11.2015 | 00:00

Na twarzy mi�nie przyw�osowe uros�y. Zyska�y tam now� rol�: mi�ni mimicznych

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Dlaczego jednym jest ciep�o, a innym zimno?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Ale� tu gor�co! - zawo�a�a moja �ona, wchodz�c do domu i otwieraj�c na o�cie� drzwi na balkon i okno.

17.11.2015 | 00:00

Odczucie temperatury mo�e si� zmieni� m.in. pod wp�ywem tego, co zjemy. Po chili od razu robi si� gor�co

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Dlaczego p�aczemy, gdy nam �le

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Ech, ci mali ludzie! Zn�w przez nich mam powa�ny problem. Po raz kolejny trafi�em na zagadk�, z kt�r� nauka jeszcze sobie w pe�ni nie poradzi�a. Ale c�, postanowi�em, �e si� nie poddam. B�d� walczy�.

10.11.2015 | 00:00

Wielkie eksperymenty ma�ych ludzi. Dlaczego �atwiej nam gwizda�

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Oj, chyba mali ludzie zaj�li si� ostatnio odrabianiem lekcji i rzadziej do mnie zagl�daj�. Ale to nic, przerw� w pytaniach od nich wykorzystam, by pom�c du�ym czytelnikom.

03.11.2015 | 00:00

Tr�bka to instrument trudny do opanowania. G��wne powody to brak

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy wess� nas czarne dziury?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

"�winia nie mo�e tak po prostu znikn��" - brzmi pierwsze zdanie �wietnej ksi��ki dla m�odzie�y "Jerzy i tajny klucz do Wszech�wiata".

27.10.2015 | 00:00

We Wszech�wiecie mog� istnie� samotne czarne dziury,

Chcesz spotka� obc� inteligencj�? Pos�uchaj, o czym m�wi� ka�amarnice

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

M�zg wok� prze�yku, inteligentne ramiona, kolory zamiast s��w - to tylko cz�� spo�r�d zadziwiaj�cych cech m�tw, o�miornic i ka�amarnic. �wiadcz� o tym, �e do wysokiej inteligencji zwierz�ta te dosz�y zupe�nie inn� �cie�k� ewolucji ni� ludzie.

20.10.2015 | 00:00

Wszystkie ramiona o�miornicy maj� podobn� budow� i d�ugo��. Wyj�tkiem jest jedno z ramion trzeciej pary u samc�w, kt�re przekszta�ci�o si� w narz�d kopulacyjny nosz�cy nazw� hektokotylus

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Co by si� sta�o, gdyby Ziemia kr�ci�a si� wolniej?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

"Ilu z was wola�oby, by dni i noce by�y d�u�sze?" - zapyta� uczestnik�w konferencji w Krakowie Jakub Bochi�ski, polski astronom pracuj�cy na brytyjskiej uczelni The Open University. Na sali podni�s� si� las r�k. "A kto chcia�by, by dni i noce sta�y...

20.10.2015 | 00:00

Ziemia nie zwalnia, tylko przyspiesza rotacj� - co roku o miliardowe cz�ci sekundy. Dzieje si� to jesieni�, gdy z drzew spadaj� biliony ton li�ci

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy drzewa s�ysz�?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Dzisiaj musz� zacz�� od z�ej wiadomo�ci. Prosz� si� jednak nie zra�a�! Mam te� dobr� wiadomo��, a nawet bardzo dobr�. I do tego kilka zabawnych.

13.10.2015 | 00:00

Drzewa zaatakowane przez szkodniki potrafi� si� porozumiewa�

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy Wszech�wiat powstanie na nowo?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Zadziwia mnie, �e w ma�ych g�owach mog� pomie�ci� si� a� tak wielkie my�li. O, takie jak u sze�cioletniego Artura, syna pani Anny. "M�j syn boi si�, �e wszystko kiedy� przestanie istnie�" - napisa�a mama ch�opaka. Z tego powodu Artur chce wiedzie�,...

06.10.2015 | 00:00

Kres naszego S�o�ca nast�pi za 5 mld lat. �ycie na Ziemi zniknie za jaki� miliard lat

Najstarsza na �wiecie wylinka odkryta w Polsce. Sprzed 365 mln lat!

Nauka

Wojciech Miko�uszko

Polscy paleontolodzy znale�li w G�rach �wi�tokrzyskich skamienia�o��, kt�ra dokumentuje najstarszy na �wiecie przypadek procesu zwanego linieniem, czyli zrzucania pancerza.

01.10.2015 | 02:00

archeologia

Trylobit Trimerocephalus chopini w trakcie zrzucania wylinki. Rekonstrukcja liniej�cego trylobita, odkrytego przez polskich paleontolog�w

Wielkie pytania Ma�ych Ludzi: dlaczego muchy lataj� pod lamp�?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Loty much pod lampami w naszych pokojach nadal czekaj� na swoich badaczy

29.09.2015 | 00:00

Pod centraln� lamp� w pokoju muchy kr�c� dziwne esy-floresy. Tak patroluj� teren

Wielkie pytania ma�ych ludzi: jak nazywaj� si� s�o�ca wi�ksze od naszego?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

"Czarownice mog� mie� racj�, olbrzymy mog� by� dobre" - �piewali aktorzy w muzycznym filmie "Tajemnice lasu", kt�ry niedawno ogl�da�em razem z dzie�mi. Piosenka wpad�a mi do g�owy i za nic nie chcia�a wyj��. S�ucha�em jej g�o�no (bo �adna), a...

22.09.2015 | 00:00

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Z czego powstaje piach?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Pami�tam, jak moje dzieci by�y ma�e... Ile one wtedy pyta� potrafi�y zada�! A ka�da odpowied� prowadzi�a do kolejnych pyta�. To nie mia�o ko�ca! - wspomina� dr Jerzy Gi�ejewski, geolog z Instytutu Geofizyki Polskiej Akademii Nauk. - Ale po co ja...

15.09.2015 | 00:00

Kolor piasku zale�y od tego, z jakiej rozkruszonej ska�y powsta�

Ewolucja w naszym ciele i jej b��dy

Magazyn "Nauka dla ka�dego"

Wojciech Miko�uszko

Setki milion�w lat naszej historii ewolucyjnej pozostawi�y w ludzkim ciele liczne braki, fuszerki i ca�kowicie zb�dne elementy.

11.09.2015 | 01:00

Nauka dla ka�dego

1350 cm sze�c. wynosi �rednia obj�to�� ludzkiego m�zgu. Ten rozmiar to nasza przewaga i przekle�stwo

Je�li Sahara jeszcze si� poszerzy, nasze ptaki nie dolec� na zimowiska

Nauka

Wojciech Miko�uszko

- Nasze ptaki dolatuj� na afryka�skie zimowiska ostatkiem si�. Z�eraj� w tym czasie �wiartk� swojego serca, po�ow� w�troby, jelit i �o��dka. Jak Sahara jeszcze si� poszerzy, to ju� nie dadz� rady. Wi�cej nie przelec� - m�wi dr Jaros�aw Nowakowski*

09.09.2015 | 02:10

ekologia

globalne ocieplenie

nauka

Jak rozp�dzamy ewolucj�

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Ewolucja potrafi zmienia� zwierz�ta i ro�liny w zaskakuj�co szybkim tempie. Przydaje si� to szczeg�lnie teraz, gdy cz�owiek b�yskawicznie modyfikuje �wiat.

08.09.2015 | 00:05

Zatoki. Bol� przy przezi�bieniu, ale wykszta�ci�y si�, by chroni� twarzoczaszk� i m�zg przed uszkodzeniem. Dzia�aj� jak zderzaki w samochodzie - przyjmuj�c i rozpraszaj�c si�� uderzenia w razie urazu

Ewolucja w naszym ciele i jej b��dy

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Setki milion�w lat naszej historii ewolucyjnej pozostawi�y w ludzkim ciele liczne braki, fuszerki i ca�kowicie zb�dne elementy.

08.09.2015 | 00:04

Wielkie eksperymenty ma�ych ludzi. Czy polskie ma��e robi� per�y?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Hej, ch�opaki, chod�cie tutaj! - zawo�a�em do mego syna Kacpra i jego brata ciotecznego Adasia.

08.09.2015 | 00:00

Dla wytwarzaj�cych per�y morskich per�op�aw�w wody Ba�tyku s� zbyt zimne i za ma�o s�one

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Sk�d zmarszczki po k�pieli?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

"Mamo, dlaczego mam takie dziwne palce?" - zapyta�a pi�cioletnia Kasia.

01.09.2015 | 00:00

Dzi�ki pofa�dowanej sk�rze na palcach n�g trudniej po�lizgn�� si� w wannie

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy Brysio pochodzi od wilka?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

"Ta legenda wcale nie jest stara. I nie ma w niej ani rycerza, ani kr�lewny, ani smoka" - pisze na pierwszej stronie swojej ksi��ki Barbara Gawryluk.

25.08.2015 | 00:00

Zmienno�� w wygl�dzie ps�w jest kodowana przez zaledwie kilkana�cie gen�w

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Przez co p�ynie czas?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

To jedna z moich ulubionych historyjek dla dzieci. Zaczyna si� od tego, �e s�awny wynalazca i producent s�odyczy Willy Wonka z powie�ci Roalda Dahla "Charlie i wielka szklana winda" odkry�, jak stworzy� pigu�ki odm�adzaj�ce.

18.08.2015 | 00:00

Trzy wymiary naszej przestrzeni musz� by� zawsze rozpatrywane z czwartym - czasem

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy dinozaury by�y grube?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Tatusiu, ty b�dziesz dinozaurem ro�lino�ernym, a ja drapie�nym - oznajmi� m�j niespe�na czteroletni synek Jacu�, ustawiaj�c odpowiednio figurki prehistorycznych zwierz�t. Dla siebie wybra� do zabawy oczywi�cie krwio�erczego T.Rexa. Mnie przypad�y...

11.08.2015 | 00:00

dinozaur

+ Ro�lino�erny triceratops, mimo rog�w i kostnej kryzy, raczej przegra�by z T. Rexem

B�br - wr�g czy przyjaciel?

Nauka

Wojciech Miko�uszko

Wysi�ek, by uratowa� gatunek zwierz�cia zagro�ony wymarciem, czasami przynosi spektakularny sukces. Jednak zamiast pochwa� i rado�ci, ekolog�w spotyka nieoczekiwana fala pretensji i z�o�ci

05.08.2015 | 00:00

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy zmienia si� nam DNA?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Co za czasy, co za dzieci! Ledwo to od ziemi odro�nie, ledwo nauczy si� czyta� i pisa�, a ju� swobodnie pos�uguje si� powa�nymi naukowymi terminami. Co gorsza, rozumie je i tworzy z nich naprawd� trudne pytania. Ech, biedni ci dzisiejsi rodzice O,...

04.08.2015 | 00:00

Dlaczego ci sami rodzice maj� r�ne dzieci? Czy DNA cz�owieka jest w ci�gu jego �ycia niezmienne?

Stwardnienie rozsiane w Polsce jest trudniejsze

Tylko Zdrowie

Wojciech Miko�uszko

Rehabilitacja powinna by� wpisana w codzienne �ycie os�b z post�puj�cymi chorobami neurologicznymi. Ale w Polsce dost�p do niej jest utrudniony. - Skierowanie w ramach NFZ dosta�am, dopiero gdy po 15 latach chorowania na stwardnienie rozsiane sama...

29.07.2015 | 00:00

stwardnienie rozsiane

zdrowie

Czy warto o�ywi� T.Rexa?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Kt�re wymar�e zwierz� nadaje si� na domowego pupila. Im bli�ej przywr�cenia do �ycia wymar�ych zwierz�t, tym wi�cej obaw budzi ten pomys�. Ale nikt go ju� nie powstrzyma.

28.07.2015 | 00:02

Cz�� teorii zak�ada, �e dinozaury wygin�y w wyniku uderzenia asteroidy i wywo�anych przez to gigantycznych po�ar�w.

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Jak odczuwamy ciep�o i zimno?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

To jedna z moich dzieci�cych przyg�d, kt�re zapami�tam do ko�ca �ycia. W wieku sze�ciu czy siedmiu lat wybra�em si� z bratem ciotecznym zim� do lasu. Mr�z by� t�gi, a �niegu nasypa�o po kolana.

28.07.2015 | 00:00

Receptory zimna do pewnego momentu dzia�aj� sprawnie. Kiedy jednak robi si� za zimno, zawodz�, a nam zaczynaj� kostnie� ko�czyny.

W domach z betonu ludzie chc� dzicze�

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Marchewka w ogr�dku zamiast dostojnych r�, kurczaki zamiast wyleguj�cego si� na tarasie psa czy kota. Mieszka�cy miast na w�asn� r�k� i w najbli�szym s�siedztwie poszukuj� kontaktu z przyrod�.

28.07.2015 | 00:00

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy bez wiatru b�dzie pr�d?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko*

- Tato, wiatrak! - zawo�a� m�j syn. - A tam drugi! I trzeci. I jeszcze jeden. I... - moja c�rka przesta�a liczy�.

21.07.2015 | 00:00

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy wszyscy robi� kup�?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

Do dzi� pami�tam z�o�� mojego wyk�adowcy. D�ugo opowiada� nam, studentom paleontologii, o wymar�ych zwierz�tach z grupy ramienionog�w. Ich cia�o by�o ukryte w podw�jnej muszli, przez co z wygl�du przypomina�y dzisiejsze ma��e. Podobnie jak one �y�y...

14.07.2015 | 00:00

Po posi�ku pozostaje nieco pokarmu, kt�rego nie umiemy rozdrobni� i strawi�. Gdyby�my si� go nie pozbyli, zabrak�oby nam miejsca w brzuchu.

Wielkie eksperymenty ma�ych ludzi. Do�wiadczenia z powietrzem

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Ojej! - krzykn�a Laura, po czym zas�oni�a usta i nerwowo rozejrza�a si� dooko�a. Jak tylko natkn�a si� na m�j wzrok, skruszona wskaza�a g�ow� na moj� linijk�. - Po�ama�a si� ... - westchn�a. - Ja nie chcia�am...

07.07.2015 | 00:00

Czy mo�na z�ama� linijk�, u�ywaj�c tylko powietrza? Oczywi�cie!

Wielkie eksperymenty ma�ych ludzi. Ile wa�y i mierzy kaszel?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko*

"Teraz, Kajtku, jeszcze zajrz� ci do gard�a, �eby zobaczy�, kto tam robi awantur� - doktor Orzeszko w skupieniu poszukiwa� w przepastnej torbie latarki.

30.06.2015 | 00:00

Kropelki, kt�re wykas�ujemy, opadaj� nawet w odleg�o�ci 2,5 metra i unosz� si� na wysoko�� 6 metr�w

Wielkie pytania ma�ych ludzi. Czy paj�ki myj� z�by?

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko

- Ale� paj�ki dbaj� o higien�! - obruszy� si� dr Janusz Kupryjanowicz z Uniwersytetu w Bia�ymstoku. Lekko si� zmiesza�em. Zadzwoni�em do niego, by pom�g� mi rozwi�za� zagadk� dziesi�cioletniej Marysi. Dziewczynka chcia�a wiedzie�, czy paj�ki myj�...

23.06.2015 | 00:02

paj�k

Ten mi�y skakun ma n�ki przy otworze g�bowym. To nogog�aszczki - pe�ni� funkcje czuciowe

Nie przeszkadzaj ewolucji. Ona wie, co dla ciebie najlepsze

Nauka dla ka�dego

Wojciech Miko�uszko (paleontolog)

- Wiele trapi�cych dzi� ludzko�� chor�b, takich jak oty�o��, cukrzyca typu 2, alergie, wynika z tego, �e nasze cia�o jest niedostosowane do warunk�w, w jakich �yjemy. Gdy znamy ewolucyjne przyczyny tych schorze�, �atwiej poszukiwa� na nie...

23.06.2015 | 00:00

Ewolucja wie, co jest dla nas najlepsze

Zapowiedzi

Wojciech Miko�uszko, red.

Oty�o��, cukrzyca typu 2, alergie - wiele spo�r�d n�kaj�cych nas schorze� wynika z tego, �e nasze cia�o jest niedostosowane do warunk�w, w jakich obecnie �yjemy. Czy�by ewolucja nie by�a w stanie dotrzyma� nam kroku? Wi�cej we wtorek w tygodniku...

22.06.2015 | 12:58

wojciech miko�uszko