Tego, co sie terozki wyrobio w lazarytach, nigdy przodzi niy było. Połno w nich lacarusow i dlo nowych niy ma placu.
Kożdy chciołby we świynta se dychnońć i zaznać trocha spokoju. Ale nic z tego, bo "reskiyrujoncy" (rządzący) podciepli nom purtko (tyż zapartek i zbuk - zgniłe jajko) miyndzy "kroszonki" (pisanki).
Mogłoby sie zdować, co w Srogym Poście niy uchodzi tusto jodać, maszkycić, tańcować, a nawet sie "chichrać" (śmiać), ale żodyn by tego niy szczimoł. Beztoż wynokwiyli jedyn dziyń kej "idzie" (można) robić wszyskich "za bozna" (żartować, ośmieszać) i...
Padajom, że jak łodwyknymy łod miynsa, to umrymy zdrowsi. Onkel August cołke życie jodoł ino świńske miynso bo mu smakowało. Dożył 90 rokow i do końca som se dowoł rada. A na gymbie niy mioł ani jedny falty.
"Launa" (nastrój, humor) momy do bani, bo z cego sie tu radować, jak zaś ftoś nos "wycis" (wypchnął) z raje do szczypiynio. A to co godajom łostomajte ministry, niy jes wert nawet fonta "kłakow" (kołtonow, pomotlanych i poślepianych wosow).
Wyglondo na to, że jak momy wszysko, ło cym sie naszym starkom i mamulkom nawet niy śniyło, to momy sie radować i siedzieć choćby mauze pod mietłom. Ale my niy som ino pucfrał abo kindermyjdle, ale momy take same prawa jak inksi ludzie.
Zaraza durch grasuje, choćbymy inkszych chorobskow niy mieli "za tyla" (pod dostatkiem). Noprzod szpryce ze szczypionkom mieli dostać ci we biołych "zopaskach" (fartuchach), starki i starziki.
Za komuny były ino "Trybuna Robotniczo", "Dziynnik Zachodni" i "Wiecor", a coby dowiedzieć sie prowdy, wszyscy suchali Radyjoka Wolno Europa. Bo to był richtich "Głos Wolny Polski", nadowany łod 1952 roku z Monachium.
Przeszeł "fetny" (tłusty) czwortek, inacy świynto "krepla" (pączka) i łostało ino "pora" (kilka) dni "uciechy" (radości), "karnewala", "faszingu" (karnawału). A w niedziela świynto przonio - Walyntynki.
Dlo Erwina Sówki baby bergmonow zawdy miały w sia coś ze świyntości. Tak jak Jego ślubno Irmgarda. Przeżyli do kupy 60 lot, a Erwin durch kukoł na nia jak na świynty łobroz. Tak przoć poradzom ino dobre i zocne ludzie.
To już koniec betlyjkow, "gojikow", "kristbaumow" (choinek) i inkszych "ćiaćkow" (ozdób). Koniec "naszowania" (podjadania), śpiywanio kolyndow i pastuszkowego tyjatru. Trza wszysko poschraniać, powyciepować i poleku robić "plac" (miejsce) "hazokowi"...
Choćby nos było za tela, i tak żodyn z reskiyrujoncych ani auslyndrow nos niy uzno, bo nasza godka wonio jym jynzykym niymieckym.
Zaś momy haja ło ślonsko godka. Jedyn europoseł sie powożył godać we Brukseli po naszymu. I co sie stało? Europarlamynt wcale sie niy zynknył, żodyn sie niy chichroł ani niy łobraziył. Nojwyży niykerzi sie nerwowali, co niy poradzom tego spokopić.
Dopiyro zacli nos szczypić, a już zrobiył sie cyrkus i srogi bajzel. Jedni padajom, że niy dajom sie użgać za żodne skarby, nawet pod "sztrofom" (karą), a inksi zaprzedaliby duszycka jancykrystowi, coby ino mieć to za sobom.
Tak po prowdzie, to dugo by szło tymu starymu rokowi lewity cytać, że skisz zaraze kero przismycył, przekopyrtnył cołke nasze życie do gory szłapami.
Jeżeli nie pochodzisz ze Śląska, wynik powyżej pięciu prawidłowych odpowiedzi możesz uznać za świetny. A jeśli jesteś Ślązakiem z dziada pradziada, wynik poniżej ośmiu prawidłowych odpowiedzi potraktuj jak porażkę.
Na Godne Świynta życa Wom zdrowio, cobyście mieli wele siebie ino zocnych i dobrych ludzi i żebyście poradziyli wszyskym przoć.
Na Barborka wszyscy sie dowiedzieli, wiela muszymy dokłodać do wonglo, pokozoł sie jedyn reskiyrujoncy ze swojom "lajbwachom" (strażą przyboczną), a na Nikiszu słychać było "dynto muzyka" (orkiestrę dętą) z "dmuchoczami" i "bimokami" (tak mianowali...
Chyba niy ma cowieka, kery by niy był z kymś powadzony, niy mioł na kogoś nerwow abo niy cuł do kogoś lankoru.
Niy mogymy wszyskego "pociepnońć" (porzucić) i durch łosprowiać ło zarazie, bo zaniym nos łona scopi, dostanymy "kopszelont" (cośik do gowy) i padnymy ze strachu.
Choć nikaj niy ma fajerow ani łodpustu, to mom "kopszelont" (zawrót głowy) i mi sie zdowo, że jeżech na jakymś "romlu" (odpustowym jarmarku), kaj idzie se "karnońć" (przejechać sie), abo na "gondli" (diabelskim młynie), abo "kecioku" (karuzeli...
Skuli ty zarazy poleku pódzie "sfiksować" (zgłupieć). "Motlo" (plącze) sie nom dziyń z nocom, a piontek ze świontkym. Nikaj niy muszymy, a nawet niy mogymy iś.
Lada dziyń wszysko pieron szczeli, bo reskiyrujoncy niy poradzom nic "szafnońć" (zrobić) doporzondku.
Prawie żodyn tak richtich niy wiy, cy jes już zaflancowany abo dopiyro bydzie.
Zawdy mi sie zdowało, co pochowiom mie z łojcami i starzikami, a na "dynkmalu" styknie wydropać moje miano. I że bydymy tam wszyscy, w kupie
Zaraza zrobiyła sie festelnie "zymstliwo" (mściwa), bo dopodo tych, kerzi trefiali sie z kamratami i "fajrowali" (ucztowali) bez "larwow" (masek). Noprzod "zaflancowała" (zaraziła) naszych bergmonow, a terozki biere sie tyż za "reskiyrujoncych"...
Prezidynt Katowicow posłoł nom nawet do tyjatru brify z gratulacjami i cerwone rołzy.
U nos nigdy niy godali, że prziszeł list, ino abo brif, abo listek. Pisało sie libysbrify do libstow i szacow i te woniały blumami abo parfinami, do krewniokow i kamratow, do onkla z Reichu.
Kożdy, nawet jak sie do tego gośno niy prziznowo, cegoś sie lynko. Jedyn choroby i lazarytu, drugi, że komornik przikleji na jego gyszeft "kukoły" (lakowe sztymple - pieczęcie) i bydzie musioł chodzić po "fechcie" (prośbie), a jeszce inksi, że skuli...
Mom nerwy choćby "giszyserby" jak niykerzi łosprowiajom, że ta cołko zaraza to som "beremonty" (gupoty) i wynokwione "bandurki" (strachy).
Skisz zarazy latoś my se niy porajzowali, niy łodprawialimy srogich fajerow i nawet Korfanty musioł pocekać. Wszysko przisztopowało i poleku probujymy żyć jak downi. Ale nojbarzi koronawirus ukrziwdziył tych, kerzi som w "altershajmach" (domach...
We wrześniu 1922 r. w Katowicach doszło do krwawych starć robotników z policją. Winę zrzucono na Wojciecha Korfantego, bo to przez niego część Śląska przyłączono do Polski - prezentujemy fragment książki "Korfanty. Silna bestia", której premiera 18...
Gdy 10 listopada 1918 r. uwolniony z Magdeburga Piłsudski przyjechał do Warszawy, witało go ledwie kilka osób. Korfantego, który zjawił się tam pięć dni później, tłumy nosiły na ramionach i rzucały mu kwiaty pod nogi. Śląski polityk stanął do walki...
Pojakymu Korfanty tak sie uwijoł, że narożoł swoje życie, możecie przecytać w blank nowym buchu: "Korfanty. Silna bestia". A po naszymu bestia to by było "bestyjo", "berdyjo" abo "bezkurcyjo".
Mogłoby sie zdować, że skuli zarazy bydzie "szmalowa" (post, oszczędzanie) bo ludzie potraciyli robota i trza jym dować "wsparcie" (zasiłek), a niymało tyż niykerzi "przetyrmaniyli" i "przetyrlikali" (roztrwonili).
Downi, jak niy szło komuś przegodać ani po dobroci, ani po złości, zawdy łostało jeszce "wlyź mu na ambit" (odwołać się do jego honoru). Coby sie to udało, noprzod ftoś musioł tyn "ambit" (ambicję, honor) mieć.
Feryje i lato majom sie ku końcowi, toż po dugym "sztubynareszcie" (areszcie domowym) wybrałach sie z mojom dziołchom poszpacerować na lufcie. Przeca niydaleko momy "bad" (uzdrowisko), bo w Goczałkowicach (Bad Gottschalkowitz) ludzie sie flyjgowali...
Niykerzi som terozki "nacechowani" (naznaczeni - "cecha" - znak) na cerwono abo żołto, ale to przeminie. Łostanie za to "lankor" (żal) że zaś ftoś nos "potajlowoł" (podzielił) i kupa śmiychu z tych kerzi to wynokwiyli.
Tym, kerzi reskiyrujom w łostomajtych muzyjach za nasze piniondze, łoztopiyrzać sie tam niy uchodzi.
Bywało tak gryfnie, że sie cowiekowi łod ty dobroci aże "mier-zło" (nudziło). Wszysko grało i bucało. Ajsszrank połny, "płat" (czynsz) i "sztrom" (prąd) popłacone i nawet bajtle łod Gizdońki niy zamarasiyły siyni. A terozki rano strach "łodecnońć"...
Copyright © Agora SA