Bartkowiak Zbigniew (1924 - 2010)
Marian Krawczyñski
01.03.2010
11:35
Po kilku latach zmagań z przewlekłą chorobą niespodziewanie dnia 10 stycznia 2010 r. zakończył życie dr med. Zbigniew Bartkowiak, lekarz pediatra i higienista. Odszedł człowiek niepospolity, o szczególnej niepowtarzalnej pasji społecznikowskiej, dziś dla wielu niezrozumiałej, bo całkowicie bezinteresownej, człowiek wyjątkowej pracowitości i życzliwości dla dobra innych ludzi, zwłaszcza dzieci i młodzieży.
Urodził się 23 marca 1924 r. w Poznaniu w rodzinie wielodzietnej. Ojciec Ignacy był działaczem społecznym Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół" w Poznaniu, gdzie pełnił funkcję prezesa Gniazda "Sokoła" w dzielnicy Jeżyce. W listopadzie 1939 r. sześcioosobowa rodzina została w nocy wysiedlona przez niemieckiego okupanta do obozu przejściowego Główna w Poznaniu. Jako najstarszy z rodzeństwa został wysłany na przymusowe roboty do Niemiec, gdzie pracował jako szklarz. Ranny w 1945 r. wrócił do Poznania.
Poza okresem wojny, całe swoje życie związał z Poznaniem i Wielkopolską. W 1946 r. ukończył Liceum im. Marii Magdaleny w Poznaniu, a w 1952 r. Wydział Lekarski Akademii Medycznej w Poznaniu. W 1951 r. zawarł związek małżeński z Ireną Cichą, z którą miał dwoje dzieci, które wybrały zawody medyczne. W latach 1952-1971 pracował w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu na stanowisku kierownika Oddziału Higieny Szkolnej. W tym okresie uzyskał specjalizacje w dziedzinie: epidemiologii (1953), higieny szkolnej (1956), pediatrii (1964) oraz stopień naukowy doktora medycyny (1971). W 1962 r. jako stypendysta Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w dziedzinie higieny i medycyny szkolnej przebywał w Jugosławii. W 1965 r., będąc stypendystą WHO zapoznawał się z organizacją opieki zdrowotnej i problematyką medycyny szkolnej w Niemieckiej Republice Federalnej, Holandii i Szwecji. W latach 1972-1974 był kierownikiem Sekcji w Przychodni Ochrony Zdrowia Matki i Dziecka w Zespole Miejskich Przychodni Specjalistycznych w Poznaniu.
Od 1974 do 1989 r. był pracownikiem naukowo-dydaktycznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, na stanowisku adiunkta w Instytucie Pedagogiki. Poza tym, przez ponad 40 lat był wykładowcą w średnich i pomaturalnych szkołach medycznych na terenie Poznania. Przez 40 lat (1953-1992) pracował również w Pogotowiu Ratunkowym PKP. Niezależnie od miejsca pracy zawsze był bardzo aktywny w działalności naukowo-szkoleniowej i dydaktycznej. Jest współautorem 5 podręczników z biomedycznych podstaw rozwoju i wychowania dla studentów pedagogiki uniwersytetów i wyższych szkół pedagogicznych oraz ponad 200 publikacji naukowych i popularno-naukowych z zakresu higieny i medycyny szkolnej, pediatrii społecznej, pogranicza medycyny i pedagogiki, higieny zdrowia psychicznego i promocji zdrowia. Opracował także wiele wspomnień biograficznych i sprawozdań konferencyjnych. Był współautorem księgi jubileuszowej opracowanej z okazji 100-lecia Wojewódzkiego Szpitala Dziecięcego im. B. Krysiewicza w Poznaniu (1877-1977), historii Wielkopolskiej Izby lekarskiej (1921-1999) oraz okolicznościowego zeszytu "Pediatrii Praktycznej", poświęconego zmarłym pediatrom, zasłużonym dla Poznania i Wielkopolski.
Przez cały okres aktywności zawodowej wykazywał różnorodną działalność społeczną i organizacyjną. Był aktywny w wielu krajowych i zagranicznych medycznych towarzystwach naukowych: Polskim Towarzystwie Lekarskim, Polskim Towarzystwie Pediatrycznym (członek honorowy - 1997), Polskim Towarzystwie Higienicznym (członek honorowy - 1998), Polskim Towarzystwie Higieny Psychicznej. W każdym z tych towarzystw na szczeblu wojewódzkim był najczęściej sekretarzem (w PTL - sekretarzem Głównej Komisji Rewizyjnej) lub członkiem Zarządu albo skarbnikiem. W latach 1986-1994 był członkiem Zarządu Głównego, od 1980 r.- członkiem Zarządu Oddziału Wojewódzkiego Polskiego Towarzystwa Przeciwtytoniowego, a od 1992 r.- członkiem European Medical Association - Smoking or Health. Od 1989 r. był członkiem European Union for School and University Health and Medicine z siedzibą w Holandii. Czynnie uczestniczył w wielu konferencjach pediatrycznych krajowych i międzynarodowych.
Przez wiele lat pracował w Wielkopolskiej Izbie Lekarskiej. Przez 5 kadencji (1964-1992) był członkiem Zarządu Głównego (członek honorowy 1989), w latach 1953-1997 nieprzerwanie był członkiem Zarządu Wojewódzkiego Oddziału PCK w Poznaniu. W każdej średniej szkole medycznej, w której pracował, był opiekunem szkolnego koła PCK. W latach 1976-1989 był również opiekunem Akademickiego Koła PCK przy Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Był także członkiem założycielem (1957) i członkiem Zarządu (1984-1990) Klubu Inteligencji Katolickiej w Poznaniu. Mimo tylu funkcji, był jeszcze współinicjatorem założenia (1985) i członkiem Zarządu Polskiego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Holenderskiej. Znalazł jeszcze czas na uczestniczenie w pracach Towarzystwa Miłośników Wilna i Ziemi Wileńskiej, jako współorganizator kolonii dla polskich dzieci z Litwy czy okolicznościowych "Kaziuków". Wspólnie z prof. Wiktorem Degą czynnie uczestniczył w założeniu (1988) i pracach Stowarzyszenia Wychowanków i Przyjaciół Gimnazjum i Liceum im. św. Marii Magdaleny w Poznaniu.
Od 1995 r., przez trzy kadencje, był wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia Absolwentów A.M. im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu. Zawsze czynnie uczestniczył w przygotowaniach koleżeńskich spotkań absolwentów AM rocznika 1951, ostatnio z okazji 50-lecia ukończenia studiów i odnowienia dyplomu. Ta jego wszechstronna aktywność zawodowa i organizacyjna oraz pasja działania społecznego została doceniona. Otrzymał wiele odznaczeń, medali i wyróżnień państwowych, resortowych, miejskich i wojewódzkich oraz organizacji społecznych. Nie sposób ich wszystkich wymienić. Nie można jednak pominąć Krzyża Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, Medalu Komisji Edukacji Narodowej, Odznaki "Za wzorową pracę w służbie zdrowia" oraz Odznak Honorowych Miasta i Województwa Poznańskiego.
Jego zaangażowanie w działalności organizacyjnej i społecznej przyćmiło niejako jego codzienną żmudną 40-letnią pracę lekarską na chyba najtrudniejszym odcinku pomocy doraźnej w Pogotowiu Ratunkowym. W okresie swej aktywności zawodowej nie odszedł nigdy od praktyki medycznej. Zawsze spokojny i zrównoważony, niezwykle skromny i uczynny dla innych, świetnie zorganizowany, z zegarkiem w ręku, godził bezkonfliktowo te wszystkie funkcje i zajęcia. Liczne grono przyjaciół i współpracowników pożegnało go w dniu 21 stycznia 2010 roku, na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu.
Dr med. Zbigniew Bartkowiak, dobry i życzliwy innym człowiek, z pewnością był jednym z ostatnich lekarzy-społeczników, pasjonatów tego rodzaju pracy, o niezwykłych zasługach dla rozwoju higieny i medycyny szkolnej oraz poprawy opieki zdrowotnej dla dzieci i młodzieży szkolnej w Poznaniu i Wielkopolsce. Takim pozostanie w naszej pamięci.