Lekkoatleta, żołnierz AK, autor setek zdjęć z powstania warszawskiego. Wydawało się, że o Eugeniuszu Lokajskim wiadomo wszystko. Aż tu nagle światło dzienne ujrzały fotografie, które odkrywają nieznaną prywatną historię.
Zdjęcia te trafiły niedawno jako dar do Muzeum Powstania Warszawskiego.
Zajmują dwa albumy i pudełko, w sumie około 300 odbitek. Nigdy nie były publikowane. Ostatnio należały do sióstr Aleksandry Skarżyńskiej i Haliny Rutkowskiej. To one ofiarowały je MPW. Wcześniej przez prawie 70 lat zdjęcia były własnością ich matki Zofii Rutkowskiej z domu Kaźmierczak. Pod koniec życia pani Zofia opowiedziała córkom o swoim związku z Eugeniuszem Lokajskim. Wyjawiła, że od 1942 r. do jego tragicznej śmierci w 1944 r. byli narzeczonymi. Zawartość albumów i pudełka nie pozostawia co do tego wątpliwości.
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Eugeniusz Lokajski i jego ówczesna narzeczona Zofia Kaźmierczak
- Ten materiał jest dla nas odkryciem. Nie wiedzieliśmy o jego istnieniu, nie znaliśmy tej historii - mówi Joanna Lang, kierowniczka Działu Ikonografii i Fotografii Muzeum Powstania Warszawskiego, w którego zbiorach od dawna znajduje się ponad 800 zdjęć Eugeniusza Lokajskiego z powstania warszawskiego. Placówka pozyskała je kilkanaście lat temu od siostry autora, Zofii Domańskiej.
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Eugeniusz Lokajski
Fotoreporter z powstania i gwiazda sportu
Eugeniusz Lokajski (1908-44) to jeden z najważniejszych fotoreporterów dokumentujących tamten zryw. Przemierzając ulice Śródmieścia Północnego, rejestrował w kadrze walki i życie na ich zapleczu - budowę barykad, powstańcze śluby, pogrzeby poległych, działalność polowych kuchni i szpitali. Jego zdjęcia publikowane w książkach i prasie w znacznym stopniu ukształtowały obraz powstania w świadomości powojennych pokoleń.
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Eugeniusz Lokajski
Ale jeszcze przed wojną Lokajski stał się gwiazdą sportu. Odnosił sukcesy w rzucie oszczepem (mistrzostwo Polski w 1934 r., rekord Polski w 1936 r.) i pięcioboju (wicemistrzostwo świata w Budapeszcie w 1935 r.). Uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie. W czasie okupacji prowadził zakład fotograficzny i wykładał na tajnych kompletach Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego, oficjalnie pracując jako nauczyciel gimnastyki w Prywatnej Szkole Powszechnej im. Mikołaja Reja.
Na zdjęciu: Eugeniusz Lokajski i jego ówczesna narzeczona Zofia Kaźmierczak
Ale jeszcze przed wojną Lokajski stał się gwiazdą sportu. Odnosił sukcesy w rzucie oszczepem (mistrzostwo Polski w 1934 r., rekord Polski w 1936 r.) i pięcioboju (wicemistrzostwo świata w Budapeszcie w 1935 r.). Uczestniczył w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie. W czasie okupacji prowadził zakład fotograficzny i wykładał na tajnych kompletach Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego, oficjalnie pracując jako nauczyciel gimnastyki w Prywatnej Szkole Powszechnej im. Mikołaja Reja.
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Eugeniusz Lokajski i jego ówczesna narzeczona Zofia Kaźmierczak
Zdjęcia przekazane do muzeum przez Aleksandrę Skarżyńską i Halinę Rutkowską także powstały w czasie okupacji, głównie w miejscowości Ujazd koło Łodzi, gdzie mieszkali wtedy rodzice Zofii Kaźmierczak. Są jednak całkowicie wyabstrahowane z wojennej rzeczywistości. Lokajski skupił się na urodzie swojej narzeczonej. Portretował ją w pomieszczeniach i w plenerze, w różnych strojach i pozach, poważnych i zabawnych, eksperymentując ze światłem i formą.
Na zdjęciu: Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Trudno nie wpaść w zachwyt na widok jej pięknych zdjęć na łące nad stawem. Uważne oko dostrzeże na palcu Zofii pierścionek zaręczynowy. Niekiedy występują razem, zawsze uśmiechnięci, czule spoglądający w swoją stronę. Są też fotografie samego Eugeniusza, zapewne wykonane przez ukochaną. Na jednym ze zdjęć stoi w progu domu w eleganckim białym garniturze, na innym klęczy na trawie z błagalną miną i rękami złożonymi jak do modlitwy. Być może właśnie w tym momencie prosi ją o rękę.
Z informacji podanych przez córki wiadomo, że Zofia Kaźmierczak była jedynaczką. Urodziła się w 1922 r. w Ujeździe. W latach okupacji pracowała w przemyśle zbożowym. Do Warszawy jeździła w delegacje służbowe. Wtedy też zatrzymywała się w mieszkaniu rodziny Lokajskich. W 1945 r. rozpoczęła studia na Wydziale Rolnictwa Uniwersytetu Poznańskiego. Tam poznała swojego męża Antoniego Rutkowskiego, przyszłego profesora SGGW. Zamieszkali w Warszawie. Mieli dwie córki. Zofia zmarła w 2011 r.
Na zdjęciu: Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Ujazd koło Łodzi w czasie wojny. Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Na zdjęciu: Zofia Kaźmierczak, ówczesna narzeczona Eugeniusza Lokajskiego
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze