INDIANIE Gazeta Wyborcza

Pierwsi mieszka�cy Wyspy Wielkanocnej uprawiali ameryka�skie ro�liny

Wyspa Wielkanocna

Tomasz Ulanowski

Mamy wi�c kolejny dow�d na dawne kontakty pomi�dzy Polinezyjczykami a Indianami.
21.03.2024 | 13:35

antropologia

archeologia

Indianie

nauka
8 marca. Jane Fonda do Richarda Nixona: Wielki Bia�y Wodzu, zwr�� Indianom ziemi� [KALENDARIUM]

kalendarium

irk

W �odzi powsta�a Szko�a Filmowa, a w Nowym Jorku gie�da przy Wall Street. Co jeszcze wydarzy�o si� 8 marca?
08.03.2024 | 05:50

indianie

jane fonda

kalendarium

Richard Nixon
Dlaczego z ameryka�skich muze�w znikaj� india�skie kolekcje?

�wiat

Bartosz Hlebowicz

Muzea w USA chowaj� tysi�ce przedmiot�w ukazuj�cych bogactwo tubylczych kultur Ameryki, co roku ciesz�cych oczy milion�w widz�w. Czy sko�czy si� tym, �e kultury tubylcze b�d� reprezentowa�y same siebie tam, gdzie zechc�, a w wielkich plac�wkach...
31.01.2024 | 06:05

Indianie

Stany Zjednoczone

USA
Statek kosmiczny z �adunkiem ludzkich szcz�tk�w nie doleci na Ksi�yc

ksi�yc

Bartosz Hlebowicz

Rakieta Vulcan Centaur z pierwszym w historii prywatnym l�downikiem ksi�ycowym wystartowa�a w poniedzia�ek z przyl�dka Canaveral na Florydzie. Na pok�adzie znajduje si� kontrowersyjny "towar" - ludzkie szcz�tki, co wzbudzi�o protesty ameryka�skich...
10.01.2024 | 12:13

indianie

kosmos

NASA

USA
Sensacyjne odkrycia archeolog�w UJ na p�askowy�u Mesa Verde w USA. "Przesz�o nasze naj�mielsze oczekiwania"

Uniwersytet Jagiello�ski

Ada Chojnowska

- Spirale wyryte w skale s�u�y�y do obserwacji astronomicznych i wyznaczania przesile� letnich i zimowych oraz r�wnonocy wiosennych i jesiennych - m�wi prof. Rados�aw Palonka, archeolog z UJ, kt�ry od kilkunastu lat odkrywa tajemnice licz�cej 3 tys....
28.12.2023 | 05:50

Ameryka

archeologia

indianie

nauka
India�scy aktywi�ci maj� nowego sojusznika: bia�ych republika�skich nafciarzy

Wolna Sobota

Bartosz Hlebowicz

Indianie Nawaho maj� zgryz: wybra� matk� ziemi� i duchy przodk�w czy elektryczno�� i nowy samoch�d.
23.12.2023 | 04:00

dziki zach�d

indianie

Joe Biden

rasizm
Ekwador zwraca ziemi� nale��c� do Indian

Ekwador

Maciej Stasi�ski

Plemi� Siekopai mo�e wr�ci� na amazo�skie tereny, gdzie �y�o setki lat, zanim w 1941 r. nie wyp�dzi�a ich stamt�d wojna.
04.12.2023 | 17:39

Amazonia

Ameryka Po�udniowa

dekolonizacja

indianie
71 tys. km kwadratowych pustyni i tylko garstka policjant�w. W rezerwacie to przest�pcy maj� przewag�

Telewizja

Rados�aw Czy�

Milcz�cy detektyw, brutalna zbrodnia, brawurowy napad i podst�pni agenci FBI. Niby wszystko to ju� widzieli�my, ale jeszcze nigdy w takim wydaniu.
20.11.2023 | 05:00

AMC

FBI

Indianie

serial
Jak wygl�da�a asymilacja m�odych Indian w latach 30.? "Ta szko�a to by� raj"

Czytelnia Wyborczej

Adam Fortunate Eagle

Pierwsza wa�na rzecz, do kt�rej musimy si� przyzwyczai� w Pipestone, to korzystanie z toalet ze sp�uczk�. My, mali ch�opcy, nigdy nie sp�ukujemy toalet w nocy. Chyba si� boimy opowie�ci o Weendigo, potworze, kt�ry ryczy i zjada ludzi.
29.07.2023 | 05:55

historia

Indianie

plemiona

Rdzenni mieszka�cy
Jest najstarszym wi�niem politycznym Ameryki. Biden m�g�by go uwolni� jednym podpisem

Wolna Sobota

Maciej Jarkowiec

W najbogatszym kraju �wiata india�ski m�czyzna �yje 48 lat, a kobieta 52
12.05.2023 | 11:36

Amnesty International

FBI

indianie

Joe Biden
Obie Ameryki zasiedlili tak�e "Chi�czycy" - nowe badanie o pochodzeniu Indian

Indianie

Tomasz Ulanowski

"Chi�czycy" w cudzys�owie, bo, oczywi�cie, kilkadziesi�t-kilkana�cie tysi�cy lat temu nie by�o jeszcze chi�skiej cywilizacji (liczy ona blisko cztery tysi�ce lat). Ale rejon �wiata, kt�ry dzisiaj nazywamy Chinami, zasiedlali ju� ludzie ciekawi...
11.05.2023 | 19:00

antropologia

archeologia

Chiny

genetyka
"Indianin nie musi by� z marginesu". Gwiazda ligi NHL walczy o podobnych do siebie

sport

Dariusz Wo�owski

By� mo�e na l�d ju� nie wr�ci - rozbite kolano, b�l w stawie skokowym, biodrze i kr�gos�upie to efekt 15 lat zawodowej kariery. Mistrz olimpijski z Soczi, najlepszy gracz NHL w 2015 roku Carey Price pozostanie na d�ugo symbolem dla rdzennych...
01.05.2023 | 06:00

Carey Price

hokej

hokej na lodzie

indianie
Kiedy Indianie siedli na ko�? Wcze�niej, ni� s�dzili Europejczycy

Nauka

Piotr Cie�li�ski

Ko� jest symbolem ameryka�skiego Zachodu, ale kiedy i jak konie tam dotar�y, jest przedmiotem debaty. Teraz archeologowie potwierdzili ustne przekazy Indian, zgodnie z kt�rymi konie towarzyszy�y im na d�ugo przed tym, zanim zjawili si� europejscy...
11.04.2023 | 09:04

ameryka p�nocna

archeologia

indianie

konie
Prof. Dobroczy�ski: �ona nie mo�e zrozumie�, �e w naszym wsp�lnym domu potrafi� zapyta�: czy mog� otworzy� okno? Przestawi� fotel? Czy mog� to zje��?

Wolna Sobota

Agnieszka Jucewicz

Ludzie wymy�lili r�ne wi�zienia: Panoptikon, Alcatraz, Ko�ym� czy zwyk�y "szlaban" na nastolatka, ale nie zdaj� sobie sprawy, �e najdoskonalsze wi�zienie to ich w�asny umys�
05.01.2023 | 09:00

buddyzm

dom

ekologia

indianie
Seryjny morderca zabija� tubylcze kobiety w Kanadzie. Rodziny ofiar: Takie ataki to nasza codzienno��

Kanada

Bartosz Hlebowicz

Zdaniem policji 35-letni Jeremy Skibicki zamordowa� w Winnipeg cztery cz�onkinie rdzennych wsp�lnot. - Nikt nie mo�e stan�� przed wami i zapewni�, �e to si� nie powt�rzy - skomentowa� jeden z ministr�w.
06.12.2022 | 06:00

Indianie

Justin Trudeau

przemoc wobec kobiet

zab�jstwo
Dwaj bracia, kt�rzy dokonali rzezi w kanadyjskim rezerwacie w Saskatchewan, nie �yj�

Kanada

Bartosz Hlebowicz

Myles i Damien Sanderson w minion� niedziel� zad�gali no�ami dziewi�ciu mieszka�c�w niewielkiej spo�eczno�ci James Smith Cree Nation w prowincji Saskatchewan. Sami te� do niej nale�eli. W tle zbrodni - nadu�ywanie narkotyk�w, kt�re w india�skich...
08.09.2022 | 15:20

Indianie

morderstwo

rezerwat

zbrodnia
Sorry, Winnetou! Dlaczego na li�cie lektur klasyk� gatunku Karola Maya zast�pi� polski niewypa�

Ksi��ki

Jacek Podsiad�o

Zak�amanie Maya polega na tym, �e Old Shatterhand by� dobrym Niemcem, czyli hybryd�, kt�ra w przyrodzie nie wyst�puje. Dlatego polscy uczniowie w podstaw�wkach zamiast o Niemcu czytaj� o dobrym Polaku.
30.08.2022 | 05:55

Ameryka

indianie

ksi��ki

Magazyn Ksi��ki nr 4/55
"Ostatni Mohikanin" Amazonii. S�ynny "Cz�owiek z Dziury" nie �yje

Nauka

Kasper Kalinowski

W Brazylii zmar� ostatni przedstawiciel plemienia z terytorium Tanaru. By� znany jako "Cz�owiek z Dziury".
29.08.2022 | 18:30

Amazonia

antropologia

Indianie

nauka
W Niemczech burza o Winnetou. Niemcy wycofuj� filmy i ksi��ki. "Nie u�ywajcie 's�owa na I'"

Telewizja

Andrzej Kulasek

Widzowie pierwszego programu niemieckiej telewizji nie obejrz� ju� kultowych western�w o Winnetou i Old Shatterhandzie. ARD kasuje produkcje na podstawie prozy Karola Maya.
26.08.2022 | 14:12

Indianie

Karol May

western
Papie� Franciszek rozpoczyna "pielgrzymk� pokutn�" do Kanady

Kanada

Bartosz Hlebowicz

W poniedzia�ek papie� rozpoczyna sze�ciodniow� pielgrzymk� do Kanady. Planuje g��wnie spotkania z przedstawicielami autochtonicznych spo�eczno�ci.
25.07.2022 | 06:00

indianie

inuici

ko�ci� katolicki

papie� Franciszek
Ekwador parali�uj� antyrz�dowe protesty. Indianie walcz� o lepszy byt

Ekwador

Maciej Stasi�ski

Od blisko dw�ch tygodni w Ekwadorze trwaj� demonstracje, marsze i blokady dr�g. Rz�d utrzymuje stan wyj�tkowy. ONZ i UE wzywaj� do rozm�w z Indianami - na razie bez skutku.
24.06.2022 | 17:35

Indianie

ocieplenie klimatu
Staro�ytni Majowie mieli fio�a na punkcie wygl�du z�b�w. Kunszt ich dentyst�w zdumiewa

Nauka

Miko�aj Marcysiak

Lic�wki i plomby z kamieni szlachetnych mocowano specjalnym klejem. Denty�ci w pa�stwie Maj�w mieli zaskakuj�co wysokie umiej�tno�ci.
31.05.2022 | 17:00

archeologia

Indianie

Majowie

z�by
Celowa asymilacja, niszczenie rodzin i spo�eczno�ci. Rz�d USA bada przesz�o�� szk� z internatem dla Indian

�wiat

Bartosz Hlebowicz

Na zlecenie Departamentu Zasob�w Wewn�trznych USA powsta� raport dotycz�cy szk� z internatem prowadzonych w Stanach Zjednoczonych dla Indian. "Federalny system szk� systematycznie stosowa� metody militaryzacji i techniki zmiany to�samo�ci,...
13.05.2022 | 10:54

Indianie

Stany Zjednoczone

USA
Jarkowiec z Utah: M�wimy, �e to stan mormon�w, ale oni tu �yli d�ugo przed nimi

Wolna Sobota

Maciej Jarkowiec

Dzieci wybito, kobiety zbiorowo gwa�cono, rannym obcinano g�owy siekierami. Jak mormoni pozbyli si� Indian
22.04.2022 | 15:00

Ameryka

Indianie

Mormoni

USA
W�dkarstwo totalne; "Wyprzeda� Wroc�awia"; Szanghaj pod kluczem... Dzie� na zdj�ciach: 12 kwietnia 2022 r.

Zdj�cia

Fotoedytorzy 'Gazety Wyborczej'

Ka�dego dnia fotoedytorzy "Gazety Wyborczej" przegl�daj� tysi�ce zdj�� w serwisach informacyjnych. Najlepsze i najciekawsze fotografie ilustruj� p�niej wydarzenia dnia opisywane przez dziennikarzy "Wyborczej". Nie wszystkie zdj�cia trafiaj� do...
12.04.2022 | 08:58

Ba�tyk

indianie

Pakistan

Shahbaz Sharif
Krew przelana przez Rosjan; Brytyjski pr�d; Ranny nied�wiadek... Dzie� na zdj�ciach: 7 kwietnia 2022 r.

Zdj�cia

Fotoedytorzy 'Gazety Wyborczej'

Ka�dego dnia fotoedytorzy "Gazety Wyborczej" przegl�daj� tysi�ce zdj�� w serwisach informacyjnych. Najlepsze i najciekawsze fotografie ilustruj� p�niej wydarzenia dnia opisywane przez dziennikarzy "Wyborczej". Nie wszystkie zdj�cia trafiaj� do...
07.04.2022 | 12:03

Boris Johnson

energetyka

granica polsko-bia�oruska

Indianie
Piwo z niewielk� domieszk� narkotyku pomog�o stworzy� staro�ytne imperium Wari w Andach

Nauka

Miko�aj Marcysiak

Jak to mo�liwe, �e ma�o liczebny lud Wari osi�gn�� osza�amiaj�cy sukces kolonizacyjny? I to, jak si� okazuje, bez u�ycia si� militarnych. Archeolodzy znale�li odpowied�.
19.02.2022 | 12:00

archeologia

grzyby halucynogenne

indianie

narkotyki
Kanada. Odkryto kolejne groby dzieci ze szk� dla Indian

Kanada

Bartosz Hlebowicz

Cz�onkowie grupy Keeseekoose w prowincji Saskatchewan poinformowali o odkryciu 54 grob�w w pobli�u by�ych dw�ch szk� z internatem dla Indian.
16.02.2022 | 19:38

indianie

ko�ci� katolicki

prawa cz�owieka
Ekwadorscy Indianie chc� decydowa� o swoich ziemiach. Czy koncerny wydobywcze im na to pozwol�?

Ekwador

dr hab. Magdalena Krysi�ska-Ka�u�na

Nie mo�na wykorzystywa� d�br Amazonii, ignoruj�c prawa lud�w tubylczych. Precedensowe orzeczenie Trybuna�u Konstytucyjnego w Ekwadorze przetacza si� g�o�nym echem przez ca�� Ameryk� �aci�sk�. I wlewa nadziej� w serca aktywist�w walcz�cych z...
16.02.2022 | 06:55

Amazonia

Ameryka �aci�ska

Indianie

ropa naftowa
Kasyna uratowa�y Indian przed bia�ym cz�owiekiem. Ale teraz mog� ich zniszczy�

USA

Bartosz Hlebowicz

Od paru dekad w kraju Indian, przy brz�ku jednor�kich bandyt�w oraz szele�cie kart do pokera, toczy si� gra o naprawd� wysokie stawki: gospodarcz� niezale�no�� i polityczn� suwerenno�� plemion. Cz�sto jest to rozgrywka brutalna i brudna.
05.02.2022 | 07:01

hazard

indianie

kasyno
Indianin �yje �ycie i �ni sny, kt�rych nie �ni bia�y cz�owiek. Nigdy si� nie zrozumiemy

Wolna Sobota

Maciej Jarkowiec

Fizycy i buddy�ci zgodziliby si� z tym, jak �wiat postrzegaj� Irokezi.
14.01.2022 | 12:27

Indianie

Irokezi

Kanada

Lasy Pa�stwowe
Katastrofa klimatyczna pomog�a Indianom Pueblo dokona� cywilizacyjnego skoku

Nauka

Miko�aj Marcysiak

Gigantyczne erupcje wulkan�w w Ameryce P�nocnej w VI wieku na lata zmieni�y klimat w wielu miejscach �wiata i spowodowa�y wielki kryzys. Kulturze Indian Pueblo kataklizm jednak si� przys�u�y� - uwa�aj� archeolodzy.
19.12.2021 | 07:27

archeologia

Indianie

klimat

zmiany klimatu
W USA rozgorza�a nowa bitwa o Alamo. Posz�o o zmar�ych

�wiat

Bartosz Hlebowicz

185 lat po s�ynnej bitwie Alamo zn�w staje si� miejscem za�artej walki. Rozgrywa si� ona g��wnie w s�dach, ale co bardziej zapalczywym "stra�nikom tradycji" zdarza si� te� potrz�sa� prawdziwymi karabinami.
30.11.2021 | 14:00

indianie

Teksas

USA
��ta wystawa w Tel Awiwie, ��ty mural w Gda�sku i ��te li�cie w Erfurcie. Dzie� na zdj�ciach: 9 listopada 2021 r.

Zdj�cia

Fotoedytorzy Gazety Wyborczej

Ka�dego dnia fotoedytorzy "Gazety Wyborczej" przegl�daj� tysi�ce zdj�� w serwisach informacyjnych. Najlepsze i najciekawsze fotografie ilustruj� p�niej wydarzenia dnia opisywane przez dziennikarzy "Wyborczej". Nie wszystkie zdj�cia trafiaj� do...
09.11.2021 | 06:38

cmentarze

granica polsko-bia�oruska

Indianie

Kazimierz G�rski
Stan wyj�tkowy na po�udniu Chile. Rdzenni Mapucze walcz� o swoje prawa

�wiat

Maciej Stasi�ski

Prezydent Sebastian Pinera wprowadza stan wyj�tkowy w regionie Araukania i wysy�a tam wojsko. Pa�stwo ma za nic zadawnione krzywdy tubylczych Mapucz�w, kt�rych podbito 150 lat temu i wyrugowano z ojczystych ziem. Ten konflikt to krwawi�ca rana...
23.10.2021 | 14:13

Ameryka �aci�ska

Chile

Indianie

Michelle Bachelet
Brazylia: tubylcze plemiona walcz� o ziemi�. Bolsonaro chce ograniczy� ich prawa

�wiat

Maciej Stasi�ski

Indianie z plemion tubylczych domagaj� si� ochrony swoich rezerwat�w oraz zatrzymania niszczenia puszczy amazo�skiej. W niedziel� zaapelowali do �wiatowych przyw�dc�w o zastopowanie dewastacji Amazonii.
06.09.2021 | 15:43

Amazonia

Brazylia

Indianie

Klimat i �rodowisko
Polski ksi�dz w Kanadzie nie wierzy w "masowe groby" uczni�w szk� dla Indian i m�wi o "k�amstwie z Jedwabnego"

�wiat

Bartosz Hlebowicz

"K�amstwami" i "manipulacj�" okre�li� doniesienia o masowych grobach zawieraj�cych szcz�tki uczni�w tzw. szk� rezydencjalnych dla Indian ks. Marcin Mironiuk z polskiej parafii Naszej Panny Kr�lowej w Edmonton. Za kar� wys�ano go na bezterminowy...
15.08.2021 | 10:09

Indianie

Kanada

ksi�dz

Polska
USA. Jeden z najwi�kszych klub�w futbolowych rezygnuje z symboliki india�skiej

�wiat

Bartosz Hlebowicz

Washington Football Team zabroni� swoim fanom przychodzi� na stadion w pi�ropuszach i z pomalowanymi na czerwono twarzami. Og�oszono te�, �e nowa maskotka klubu nie b�dzie mia�a �adnych odniesie� do kultury tubylczych Amerykan�w.
06.08.2021 | 06:02

indianie

indianie ameryki p�nocnej

rasizm

stereotypy
Tw�rcy kanadyjskich szk� z internatem chcieli dobrze. Nowoczesno�� wymaga ofiar

Wolna Sobota

Katarzyna W�yk

Cel szk� z internatem by� szlachetny i racjonalny - stworzenie ogrodu produktywnego, pe�nego mi�ego dla oka �adu i harmonii. "Dzicy", z ich wsp�ln� cz�sto w�asno�ci� i nieuporz�dkowan� hierarchi�, wprowadzali do ogrodu niepo��dany element chaosu.
10.07.2021 | 05:58

Indianie

Kanada

Ko�ci�

ko�ci� katolicki
Indianin brzmi dumnie. "Kim s� ci, kt�rzy nam b�d� m�wi�, jak si� nazywamy?"

Wolna Sobota

dr hab. Magdalena Krysi�ska-Ka�u�na

W Polsce okre�lenie "Indianin" kojarzy�o si� z walk� z naje�d�cami, waleczno�ci�, �yciem w zgodzie z natur�. Moi india�scy znajomi cieszyli si�, �e gdzie� okre�lenie "Indianin" nie ma �adnych rasistowskich konotacji.
10.07.2021 | 05:57

Ameryka Po�udniowa

Indianie

Meksyk

1 2 ... Nast�pna

W�a�ciciel niniejszego serwisu internetowego korzystaj�c z uprawnienia, przyznanego przez art. 4 ust. 3 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/790 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (Dz. U. UE. L. z 2019 r. Nr 130, str. 92) nie wyra�a zgody na zwielokrotnianie, wykorzystywanie lub przechowywanie jakichkolwiek tre�ci w postaci tekst�w i danych oraz program�w komputerowych i baz danych dost�pnych w serwisie internetowym, w celu ich eksploracji polegaj�cej na analizie, r�wnie� przy zastosowaniu zautomatyzowanych technik, d��cej do wygenerowania informacji obejmuj�cych w szczeg�lno�ci wzorce, tendencje i korelacje. Powy�sze zastrze�enie nie dotyczy eksploracji tre�ci dokonywanej w celu umieszczania stron internetowych w ramach wynik�w wyszukiwania, jak te� nie ma na celu i nie mo�e by� interpretowane jako wy��czenie lub ograniczenie uprawnie� konsument�w do korzystania z tre�ci w ramach udzielonego zezwolenia lub dozwolonego u�ytku. Uzyskaj wi�cej informacji w Zastrze�eniu dot. eksploracji tekst�w i danych